Subra de càbude

Intre sos panes tzerimoniales de Capodanno in àrea logudoresa b'at subra de càbude (de su lat. caput), descritu a bias comente a una grussa focaccia de semola o fior de farina, de forma ovale o lada, subra de cale fiant praticados trincos tales de las fàghere assùmere sa forma de un'òmine cun capeddu carabineri e coa de frac. Sa tzircunferèntzia fiat ritagliata a ghisa de pitzu e l'interno decoradu cun trincos e timbrature otentas, pro impressione, cun su butone sardu e cun s'aplicatzione optzionale de figuras modelladas cun sa matessi pasta de su pane.

Subra de càbude fiat ammaniadu in sas famìlias de sos pastores in ocasione Capodanno (in cuddas chi tenent una diferente ispetzializatzione professionale no de rao pro s'Epifania) e si nd'abbandaiat unu pro cada mascru de sa famìlia. Sas dimensiones fiant proportzionales a s'edade de su destinatàriu.

Durante su pràngiu de Capodanno o de s'Epifania, fiat subra de càbude de su capofamiglia a èssere truncadu subra de sa conca de su fìgiu mascru prus piticu e lu si distribuiat cun fòrmulas aùgura·los.

In Thiesi, in provìntzia de Tàtari, su subra numenadu pane rituale, ammaniadu pro su matessi apretu festivu de su tziclu de s'annu, fiat truncadu subra de su capu de su fìgiu mascru. Sa decoradura, otenta cun unu coltellino, fiat narada s'ispiga, est a nàrrere ‘s'ispiga’, sìmbulu augurante pro antonomàsia.

Pro sas fìgias si confezionava unu pane de su totu sìmile, ma de assemprat tunda, mutidu afesta.

Si subra de càbude de àrea logudoresa nch'est descritu mescamente comente a unu pane de fior de farina o semola (intre sas primas testimonias su folklorista Giuseppe Ferraro in su 1894), andat naradu chi in unos cantos tzentros de sa provìntzia de Tàtari (Bonnannaro, Ìtiri Cannedu, Itireddu, Nughedu Santu Nigola, Otieri) est documentadu comente a durche farcito de pistiddu (sapa condensata pro coghìngiu e cun s'annanta de semola e aromi). In Otieri su capofamiglia truncaiat su durche subra de su capu de su fìgiu prus piticu (in àteros paisos, imbetzes, subra de su capu de su primu fìgiu), resende pro tres bias sa fòrmula «Su bene a mizas!» ‘Sos benes, sa prosperidade a mìgias!’.

In Ìtiri Cannedu sa preparatzione matessi de susu càbude fiat cuntzepida comente a unu rituale, durante su cale «s'adotaiant totu sas precautziones pro evitare sa segadura, fatu custu chi diat tènnere angosciato sa mere de domo, interpretende·lu comente a unu malu presagio. Su durche prus mannu e importante deviat èssere truncadu subra de sa conca de su fìgiu prus piticu, tenende cura de fàghere rùere sas briciole subra de su braciere. In su de acumprire tale operatzione su capu famìlia resaiat una frase aùgura·las: «Cantas renzas ruen in ajò fogu, apemus annos de bona fortuna!» (‘Cantas briciole ruent a su fogu, potzamus tènnere ateretantos annos de bona fortuna!’). Intre sas fòrmulas aùgura·los pronuntziadas in cuncomitàntzia de sa consumatzione, sa prus recurrente era: «A chent’annos a nde fagher càbudes mannos!» (‘A nde pòdere fàghere finas a chentu annos de càbudes mannos!’).

Aggiornamento

5/1/2025 - 01:04