S'ammenta vestimentario oe comunemente definidu tràmite s'espressione “costùmene populare de sa Sardigna” costituit su resurtadu de unu longas e cumplessas dinàmicas de trasformatzione e rifunzionalizzazione chi òcupant su perìodu intercorrente intre su sèculu XVI pro si concruire a sa fine de su sèculu XIX.
Sos prus importantes biagiadores de su Setighentos e de su Otighentos (J. Fuos, W. Smith, su frantzesu A.C. Pasquin naradu Valery, A. Bresciani, etc.) in sos relatos issoro tessent sas lodes, ammirados, de sa magnificenza de sos bestires e de sa gioielleria de sos Sardos. Unas cantas òperas sunt acraridas dae su matessi autore, comente a Les îles oubliées (1893) de su Valery, àteras corredate de tàulas esecutadas dae disegnadores e pintores, comente a sas litografias atacadas a s'Atlas de su Sa Marmora realizadas dae G. Cominotti e E. Gonin, publicadas pro sa prima bia in su 1826.
Pretziosas de su puntu de bista documentàriu sunt ulterioras fontes iconogràficas de època subra de sa bestimenta populare sarda: de sas tàulas de sa Colletzione Luzzietti (datàbiles intre sa fine de su 1700 e sos cumintzos de su 1800), a sos abbarolos de Tiole (1819-1826), a sas litografias a colores de L. Baldassarre (1841), a sa Galleria de costùmenes sardos de su Dalsani (1878).
Sa mirada “de s'esternu” de sos biagiadores aiat contribuidu non pagu a ammantare sa bestimenta traditzionale sarda de un'aura mitizzante, declinada in prospetiva antiquaria e cumparada a su mundu bìblicu o a s'antighidade clàssica. Mesches sos testos de sos autores de s'ùrtimo trentennio de su sèculu XIX (von Maltzan, Mantegazza, Corbetta, Vuillier, etc.) esaltant s'armonia cromàtica de sos bestires de sas pòbula·nde e sa bellesa antiga «issoro e fiera». Su caràtere cunservativu de sa bestimenta agatat riverbero in s'ètica austera de su pòpulu chi lu bestit e in sa postura ieratica.
Nointames su ladinu intentu mitizzante, chi at a èssere surbidu fintzas de sos iscritores sardos ̶̶ intre totus su Nobel Grazia Deledda ̶̶ , nointames, in sos relatos de sos biagiadores est collida cun estrema atentzione sa funtzione demarcatrice de sas fogge de su de bestire intre unu paisu e s'àteru.
Sas fèminas […] in Sardigna no essint de issas fogge pro niuna cosa de su mundu. E comechè sos bidditzolos de Ceraxus, de Pauli, de Pirri, de Sestu, de Maracalagonis siant gasi imbenientes s'unu a s'àteru chi unos cantos intendent sas campanas de sas in tundu Pievi, nointames cada bidditzolu si discosta de s'àteru pro tale manera, chi a prim’ogru si narat: cudda est fèmina de Quartu, cuddu àtera est de Sestu, de Pauli, o de Sìnai: custu non giughet meravìllia a chie connoschet su paisu, ispetzialmente nde’ logos prus internos de s'ìsula. (A. Bresciani, 1850).
Tale funtzione identificatrice de su “bestire bandera”, collante pro sos sentimentos de apartenèntzia identitària, permanentat a galu oe. Como su bestire traditzionale non rispondet prus a sas funtziones pràticas chi satisfaghiat in passadu: iscaldire su corpus in sas istajones prus tèteras, scandire s'identidade tzivile e sotziale, inditare s'istadu de ànimu (sa ditza in su cromatismu allutu de sos colores e su lutu, mescamente espressadu dae su nieddu). Oggidì “su costùmene riproposto” si bestit in manera limitada a ocasiones ispetziales, comente a professones, sagras e manifestatziones a caràtere turìsticu. Rispondet, eja, a sa netzessidade de individuare e giùghere arta sa bandera paesana o tzitadina, ma est mescamente ligadu a sa funtzione de definire un'ùnica identidade ètnica, cudda sarda, puru in sa mìscrina multiplitzidade de sas apartenèntzias locales suas.
Il Centro Comunale d’Arte il Ghetto di Cagliari è un monumento storico e spazio polivalente: espositivo e performativo, dotato di terrazza panoramica sui tetti dell’antico quartiere di Stampace.Il nucleo originario dell’attuale struttura risale al 1738, anno in cui fu fondata la caserma militare intitolata a San Carlo e che divenne sede del corpo militare dei “Dragoni di Sardegna”.Il suggestivo percorso di visita conduce alla scoperta dei tre piani e delle loro singole peculiarità: dal pianoterra, che coincide con l’ingresso dell’edificio, fino al piano interrato della “Cannoniera” e quello ancora più profondo rinominato piano delle Segrete. L’ampia terrazza del centro culturale offre uno dei più vasti panorami della città di Cagliari ed è pertanto una tappa imperdibile durante la visita del sito.
Leggi tutto
Commenti