Sa tziviltade nuràgica_artìculu

Su coladòrgiu de s'Eneolìticu a s'Edade de su Brunzu rapresentat unu momentu detzisivu de s'istòria sarda. De sas culturas pretzedentes si colat difatis a sa tziviltade nuràgica e giai su càmbiu terminològicu "cultura/tziviltade" cheret espressare sa natura profunda de tale mudada.

Sa tziviltade nuràgica devet su nùmene suo a su tèrmine cun cale in sardu est mutidu su monumentu cunsideradu prus rapresentativu de tale tziviltade, su "nuraghe" apuntu.
Si tratat de un'edifìtziu a turre, costruidu cun s'impreu de pedras de grandu dimensiones (impreadas grezze o belle in manera regulare traballadas), a su cale internu s'agatant un'o prus càmeras subrapostas caraterizadas dae sa tìpica cobertura denominada a "farsa cùpula" o "tholos".

Si presentat siat in sa versione monotorre siat in sa versione cumplessa, cun turre tzentrale e àteras de cuntornu. A inghìriu a numerosos nuraghes sunt posca fraigados sos bidditzolos de cabannas in pedra.

Esistent fintzas àteros tipos de edifìtzios: sos "protonuraghi" (nòdidos fintzas cun sos apellativos de "pseudonuraghi" o "nuraghes a passadissu"), sas "tumbas de gigantes", sos "tèmpios a putzu" e sas "fontes sacras", sos tempietti a "megaron".

Sos datos archeològicos cunsentint de afirmare chi sa tziviltade nuràgica si reiat subra de un'economia agro-pastorale, ma praticaiat fintzas unu significativu isfrutamentu de sas risursas mineràrias (in particulare ràmene e prumu).

De su puntu de bista sotziale, sa tziviltade nuràgica paret èssere istada caraterizada dae un'istrutura a forte gerarchizzata, su cale vertice deviat èssere ocupadu dae sos gherreris, ma fintzas de pessonàgios presos a sas pràticas cultuali, in particulare a su cultu de sas abbas chi deviat èssere praticadu in sos tèmpios a putzu.

Aggiornamento

22/3/2024 - 12:45