Seguici su
Cerca Cerca nel sito

S'argiola

S'argiola

S'argiola

Urtimada sa mietitura su trigu fiat giutu in s'aia, affinchè poderet èssere sutapostu a s'argiola (log. trìula, ma fintzas ardzolare; camp. trèula).

Su mese de s'argiola fiat trìulas. No a casu su mese de trìulas est denumenadu in logudoresu “mes’ ’e trìulas” (mese de s'argiola) e in campidanesu mes’ ’e argiolas (mese de sas aie).

S'aia (s'argiola) fiat un'apranada aberta, tzirculare e esposta a sos binti, chi apartenet de norma a su comunu. S'ispàtziu destinadu a sas aie, in custu casu, fiat impreadu dae totu sos abitantes.

In medas tzentros s'ispàtziu riservadu a s'allestimentu de sas aie est ancora biu in s'amentu de sos prus mannos. Gasi a Cuartu Sant'Aleni (CA), ue s'atuale pratza sa de IV Santandrias est connota dae una bundante parte de sas populatzione comente a “is argiolas” (sas aie).

In unas cantas regiones istòricas de sa Sardigna (Meilogu e Planàrgia) esistiant aie prus piticas pro impreu privadu naradas “chedhuthas”, tèrmine derivante de su latinu “tzella” prus su sufissu diminutivu -ucia, in su sentidu de ‘pitica provista’, comente a indicadu de su linguista bavaresu Max Leopold Wagner.

Sa prima operatzione de acumprire cunsistiat in su de pulire cun coidadu s'aia, estirpando sas erbas malas, e removende sas impuridades cun una scopetta de frasche, in antis de bos tèndere su trigu in forma de roda cun sas ispigas giradas cara a l'interno. Esistiant diversas modalidades de argiola. Sa prima cunsistiat in su de fàghere colare subra de su trigu un'o prus còpias de boes, chi a su sòlitu trisinaiant una grae pedra lada (logudoresa: pred’ ’e ardzolas; campidanesu: preda de treulai). Imbetzes, belle semper in su Campidanu e in unas cantas localidades de su Logudoro s'impreaiant caddos non domas, prevalentemente ebbas. In custu casu sos animales, alliniados s'unu a s'àteru in nùmeru de 4 o de 6 e in sas aie majores finas a unu nùmeru de binti.

A su tzentru de s'aia fiat prantadu unu palu de linna e a fùrriu a su cùcuru de custu s'asseguraiat una corda, a sa parte terminante de sa cale connètere sa subra numenada cadena.

Cantu fiat possìbile a argiolare in s'arcu de una die costituiat “un'ardzolada” (lett.: ‘un'aia’). A sero, istacados sos boes o sos caddos, si faghiat unu muntone cun su trigu argioladu. Si surbaiat sa brezza beniat ventilato (campidanesa: bentulai), bessende·lu in artu cun una bala, a su fine de separare sa pula de su trigu. Allorchè si tenneret a chi fàghere cun piticas cantidades de trigu s'impreaiat unu canestrino (campidanesu: palina, logudoresu: canistedda), opuru cun unu sedatzu, bessende·nde in artu su càbidu, in manera tale chi sa pula bolaret bia, mentras sos sèmenes torrarent a rùere in su recipiente. A parusu sa pula fiat sutaposta a un'ulteriora ventilatzione, eja de tòddere su trigu resìduu.

Su trigu separadu dae sa pula beniat in antis ripulito subra de s'aia e posca torra in domo, de sas pietruzze o àteras impuridades (logudoresa: purgare; campidanesu: prugai). Pro pulire su trigu fiant impreados canestri dae pàgia o de asfodelo mannos, tundos e lados e, una bia urtimada s'operatzione, si versaiat in apòsitas corbe.

Aggiornamento

22/6/2024 - 15:42

Commenti

Scrivi un commento

Invia