Sa Sartiglia de Aristanis

Sa Sartiglia est una manifestatzione de carrasegare ispetaculare e coreogràfica. Su nùmene derivat de su castillianu "Sortija" e de su catalanu "Sortilla", ambos chi tenent orìgine de su latinu sorticola (aneddu), ma fintzas diminutivu de sors (fortuna). In s'etimologia de su tèrmine est racchiuso su sentidu de sa giostra ecuestre ligada in manera istrinta a sa sorte, a sa fortuna, a sos ritos paganos propitziatòrios de fertilidade de sa terra.
Sa Sartiglia de sa domìniga de Carnevale s'acumprit suta de s'amparu de San Giovanni Battista e sas fases suas tzerimoniales sunt organizadas e dirìgidas dae su Gremio de sos Massajos, mentras su martis sos ritos sunt in cura de su Gremio de sos Falegnami, suta de s'amparu de San Giosepe.
Su protagonista est subra de Cumponidori (su cadderi) su cale nùmene derivat de su de su mastru de campu de sa "sortija" ispagnola, mutidu componedor. Sa festa cumintzat cun su longu rituale de sa vestizione de su capu-corsicana sèidu subra una mesa de linna: partinde dae custu momentu no at a pòdere prus tocare terra finas a sa fine de sa die. Sas fèminas (is Massaieddas), ghiadas dae sa Massaia manna, bestint su cadderi cun una camisa bianca, pantalones e cojettu de pedde (una pesada de gilet in manera antiga impreadu comente a bestire de traballu de sos artisanos), coberint sa cara sua cun una caratza andrògina tenta firma cun una fasciatura, posca sos adornano su capu cun unu belu de isposa e unu tzilindru nieddu. Òmine e fèmina a su tempus matessi, subra de Componidori devenit una pesada de semidio.
Su cadderi est su sennore de sa festa. Isfilat in corteu assistidu dae susu Segundu Componidori e subra de Terzu Componidori, a pustis de àere beneitu sa truma cun ischit Pippia de Maju (unu fàsciu de pervinche e violas, sìmbulu de beranile fecondità), tenet su còmpitu de abèrrere sa gara, infilando pro primu cun s'ispada un'isteddu apicadu a unu filu. At a seberare duncas sos cadderis chi ant a tènnere s'onore de partetzipare a sa giostra. Sa traditzione cheret chi de su nùmeru de isteddos infilate dipendat sa bundàntzia o su meschìngiu de su regortu. S'ùrtima cursa a s'aneddu est fata cun susu stoccu, un'asta de linna traballada.
In antis de sas cursas de sas pariglie chi si susseguiranno finas a s'intrinada in sa serente bia Mazzini, a serrada de sa Sartiglia, subra de Cumponidori s'at a dèvere chimentare in "ischit remada": istèrridu de ischina subra de su coddu de su caddu at a cursare a su galopu sa pista, beneighende sa truma.
Su lunis s'acumprit Ischit Sartigliedda, una Sartiglia in versione reduida riservada a sos pipios, sos cales truvant sos famados cavallini de sa Giara. Custa manifestatzione est repìtida fintzas in istiu, a Mesaustu.

Sas caratzas
Su Cumponidori: bestit una camisa bianca, pantalones e gilet de pedde, subra de sa cara una caratza andrògina, subra de su capu unu belu de isposa e unu tzilindru nieddu.

Istòria
Sas orìgines de sa Sartiglia si cherent chircadu in sas garas ecuestres medievales, praticadas giai de sos Saratzenos e introduidas in Otzidente de sos Crusados intre su 1118 e su 1200. Custa cursa a s'aneddu, cun probabilidade presente in Aristanis giai in su 1350, diat pòdere èssere istada esecutada pro sa prima bia in ocasione de sos cojos de su giùighe Marianu II: in cuddu perìodu sos ligàmenes intre sa corte Aragonesa e sa de Arborea aiant permìtidu chi sos pitzocos de su Giuigadu esserent educados in Aragona ue custu esertzìtziu a moda de cabadderi fiat giai in manera larga praticadu. Sa gara, in orìgine manifestatzione de sas classes de nòbile, fiat devènnidu giai dae deretu s'emblema de sa traditzione giudicale e a moda de cabadderi aristanesa e abarrat ancora oe espressione de sa vida e de sa cultura populare de Aristanis.

Aggiornamento

6/2/2024 - 15:39