Tzelebratziones in onore de Santa Elena a Cuartu Sant'Aleni

Santa Elena imperadora (248-329 p.C.), mama de s'imperadore Costantinu, est venerada comente a santa tantu de sa Crèsia latina cantu de cudda grega. Aende·si cunvertida a su cristianèsimu, aiat bisitadu sos logos de sa Passione de Cristu, atzapende, segundu sa traditzione gaiogràfica, sa Vera Croce. Pro custu s'iconografia la rapresentat assotziada a sa Rughe, paris a sos atribuidos donos (sa corona, s'iscetru e su mantu). Sa festa sua est tzelebrada dae sa Crèsia latina su 18 austu, de cudda grega su 21 maju. Quartu, de cale Santa Elena est sa patrona, bantat su possessu de unos ossos de su Lignum Crucis, autorizada in su 1844 de s'artzipìscamu de Casteddu.
Santa Elena est festada dae sos quartesi mescamente in duas ocasiones: su 21 maju, segundu su calendàriu greco-ortodossu (e no su 18 austu, segundu cuddu latinu), retaggio de s'influssu bizantinu, e su 14 cabudanni, pro sa festa de s'Esaltatzione de sa Santa Croce. S'ascendenza bizantina de su cultu de sa mama de s'imperadore Costantinu in àrea campidanesa est inditziada fintzas de su fitonimo lillu ’e Santa Aleni, relativu a unu lìgiu biancu, sa cale fioritura in su mese de maju cointzidet cun su perìodu de sas tzelebratziones de sa Santa segundu su cultu orientale.
Sa festa de beranu dedicadu dae Quartu a sa patrona sua, oe reduida a su solu àmbitu religiosu, unu tempus fiat bene prus bàndidu, pretzèdida dae una preparatzione de bator dies. Costituiat un'irresistìbile richiamu pro «furisteris e biagiadores», atirados dae sa richesa de s'aparatu tzerimoniale chi previdiat in abertura de sa professone bene dughentos gioghi de boes mudaus (adornati). Gasi la descriet Vittorio Angius, a sa boghe “Quarto” de su Ditzionàriu geogràficu istòricu istatìsticu cummertziale de sos istados de S.M. su Re de Sardigna (1833-1856). Àteras noas belle sas caraterìsticas de sa festa de su 21 maju in sa prima metade de s'Otighentos sunt ricavabili de su relatu de su biàgiu in Sardigna chi Antoine-Claude Pasquin, naradu Valery, aiat dadu a sas istampas in su 1837. S'iscritore frantzesu aiat contadu 3000 pessones arribbadas «a pees, a caddu, e fintzas in vetura, ca su caminu est carrotzàbile». Aiat referidu, in prus, sa presèntzia de «oto enormes panes fatos cun sa saba e su mele, cosparsi in manera artìstica de guarnitziones durches» sistemados a sos bator àngulos de su piedistallo subra de su cale fiat collocada s'istàtua de sa patrona de Quartu. Intre sos impreos de s'isfartzosu aparatu tzerimoniale chi aiat corfidu su giai tzitadu Enrico Costa, a su cumintzu de su Noighentos, b'est su «fichete costùmene (comunu a prus de custu a medas paisos de su Campidanu) […] de fàghere caminare su caddu a redossu dae cussu chi giughet s'istendardu dae in antis su bultu de Santa Elena. Si diat nàrrere chi l'educadu caddu chèrgiat dare in cudda die una letzione de bona creanza a sos zotici boes, chi pretzedent sa pia mama de s'imperadore Costantinu». Tale costumàntzia, sinnu de riverenza in sos cunfrontos de sa Santa, agatat iscumbata in su folklore verbale quartese, comente a documentadu de un'informadora nàschida in su 1923, in sa locutzione faghes cumenti subra de cuaddu ’e Santa Aleni (o ~ Corpus Dòminos), ‘fàghere comente a su caddu de Santa Elena (o ~ Corpus Dòminos)’, in su significadu de protzedire a redossu. Sa festa de cabudanni fiat ancora prus imponente, «cun immensa affluenza de òmines e fèminas de sas terras lacanàrgias e de Casteddu, e una grandu cursa de barberi, e de polledri, sos prus famados, ca sos prèmios propostos costumant èssere palii de grandu longària e de meda valore». In prus de sos medas visitadores, s'eventu atiraiat fintzas autoridade e pessonàgios illustres, comente a su re benidore de Sardigna, Carlo Felice duca de Savoja, pro sa festa de su 1800.
Oggidì in ocasione de sa festa patronale de cabudanni un'ammajadora professone rugrat sos caminos de sa tzitade. Su bultu de sa Santa est collocadu subra de unu carru de linna tragiada dae boes e addobbadu dae felci e aiat ròidu. A sos pees de s'istàtua sunt dispostos bator panis de saba pintaus e vasetti de fràbica (< gregu Βασιλεύς ‘re’), pranta regale, digna de un'imperadora.

Aggiornamento

23/8/2024 - 20:10