Famadu eventu de su carrasegare in Sardigna connotu fintzas comente sa dantza de sos Mamuthones. Sas caratzas traditzionales sunt sos Mamuthones e sos Issohadores, chi faghent s'aparitzione issoro in ocasione de sa festa de Sant'Antonio intre su 16 e su 17 ghennàrgiu, sa domìniga de carrasegare e su martis grassu. Sos primos, bestidos de peddes ovinas, bestint una caratza niedda de linna cun espressione sofferente o impassibile. Aia apicadu a su tzugru giughent campanelle prus piticas. Sos Issohadores bestint una caratza antropomorfa bianca, una camisa de linu, una giubba ruja, calzoni biancos e giughent a tracolla sona·li de otone e dae brunzu.
In manera piessigna intesu est su ritu de sa vestizione de sos Mamuthones chi est esecutadu dae duas pessones. A pustis de sa vestizione sos Mamuthones isfilant in grupos de dòighi, pro rapresentare in manera simbòlica sos meses de s'annu. Sunt ghiados dae sos Issohadores chi isfilant in grupos de oto e dantzant esecutende passos de notèvole dificultade chi imparant de piticos.
S'isfilada de sas duas caratzas est una bera e tzerimònia pròpia bàndida, ordinada comente una professone. Sos Mamuthones dispostos in duas filas parallelas, fiancheggiati de sos Issohadores, si movent a bellu a bellu, corcovados suta de su pesu de sos campanacci, a su ritmu scandito de sos Issohadores, dende unu corfu de coddu pro scuotere e fàghere sonare totu sos campanacci. Sos Issohadores si movent cun passos prus àgiles e de repente afilant sa fune issoro (ischit soha) pro caturare calicunu de sos astanti: sos presoneris pro si liberare ant a dèvere lis ofèrrere de bufare.
Sos martis grassu s'acumprit sa professone de sa caratza de Juvanne Maltis Sero carrada subra de unu carretu de òmines bestidos dae "zios" e "zias" chi nde pranghent sa morte cantende isconsolados.
Sas caratzas
Sos Mamuthones: bestint unu bestire de velluto o fustagno (subra de belledu) e subra una mastruca de peddes ovinas (sas peddhes), bestint una caratza niedda de linna de ontano o pero agreste (ischit bisera), de s'espressione sofferente o impassibile cun sos tretos somàticos pronuntziados, unu copricapo maschile (subra de bonette) e subra unu mucadore feminile de colore nieddu o ruju iscuru (subra de muncadore). Subra de s'ischina giughent campanacci dae su pesu de unos 30 chilos (ischit carriga), ligados cun cinghie de còrgiu, mentras a su tzugru giughent campanelle prus piticas. Sos campanacci, finas a non medas annos a oe, fiant frunidos in bia amistosa dae pastores chi recuperaiant sos cantos prus malandados o los pigaiant deretu de su cun su de sas bèstias issoro. Sos "sonazzos" sunt dotados de "limbatthas", batacchi costruidos impreende sos ossos de su femore de berbeghes, cabras, àinos o àteros animales.
Sos Issohadores: bestint una camisa de linu, una giubba ruja, calzoni biancos, un'isciallu feminile, a tracolla giughent sona·li de otone e dae brunzu; unos cantos giughent una caratza antropomorfa bianca.
Istòria
Subra de sas orìgines de su carrasegare de Mamujada sunt istadas sobradas medas ipòtesis. Segundu unos cantos su ritu diat torrare a artziare a s'edade nuràgica, pesadu comente a veneratzione de sos animales, pro s'amparare de sos ispìritos de su malu o pro propiziare su tòddidu. Sa paràula Mamuthones est istada fintzas ricondotta a su gregu Maimon chi signìficat "cussu chi smania, chi cheret èssere possedidu dae su deus" (in sa limba sarda de oe su tèrmine signìficat macu o "bonu a nudda"). Sos Issohadores derivant imbetzes su nùmene de soha (longa fune), a su cumintzu realizada in còrgiu, oe in vimini, rapresentant sos guardianos de sos Mamuthones. Segundu àteras traditziones, sos Mamuthones diant èssere sos presoneris Mori caturados dae sos sardos Issohadores. Una àtera ipòtesi est su richiamu a su cultu dionisiaco.
De unu puntu de bista antropològicu, comente a totu sos carrasegares barbaritzinos, est collegadu a sos tziclos de sa morte e de sa renàschida de sa natura. Rituales arcàicos de esorcizzazione e caratzas orride ripropongono, in crae grotesca, lu raporto òmine-animale, chi istat a sa base de su sistema economico-sotziale de sa. A custas caratzas si reconnoschiat su podere de influire subra de sas sortes deos regortos e subra de sa subravivèntzia. Pro custu sa bìsita issoro fiat apretziada, nointames s'aspetu ispantosu, e pro otènnere s'issas benevolenza li s'oferiant màndigos e bèvidas.
Aggiornamento
Commenti