Intre sos panes rituales caraterìsticos de sa Carèsima e in manera signada de sa Chida Santa b'at sos chi riproduint s'Arma Christi, overas sos trastos de sa Passione de Cristu (sos craos, sa corona de ispinas, sa rughe e s'iscala. In particulare, sa rughe, pro sa profundidade de su simbolismu suo (mesu de s'estremu sacrifìtziu de s'Agnus De sos), detenet un'importu particulare a s'internu de custa categoria de panes. Sos panes de sa carèsima riproducenti s'Arma Christi agatant un'ammajadore cunfrontu cun sas simbologias invalse in sas professones de sos Arcanos chi in unas cantas localidades de s'Ìsula (p.es. Casteddu Sardu, Igrèsias, etc.) crompent istraordinàrios livellos de ammaju.

In Garteddi, su Giòvia Santo, in àmbitu confraternale est consumada ischit Corona, unu pane tondo a su tzentru de su cale campeggia una grandu rughe, mentras a sos chirros figurant numerosas pubusas. Pro cumprèndere su sentidu de sa presèntzia de custu sìmbulu vegetale bisòngiat ammentare chi, in s'iconografia de sa Crèsia, su cardu e sa pubusa assurgono a sìmbulu de su pecadu originale e, mescamente, de sa Passione de Cristu in cantu fundos ispinosos.

In unos cantos tzentros de s'Ìsula, comente a Teulada, pro ringratziare Deus de su regortu de s'annu pretzedente e pro propiziare su de s'annu in corsicanu, su massaju giughiat in su campu unu pane dolcificato a forma de rughe, ischit cruxi de Pasca, cursaiat su campu a rughe e a sas bator estremidades, a pustis de s'èssere signadu, truncaiat cun sas manos unu bratzu e su sbriciolava subra de su terrinu. Aporriat in domo su pane restu e lu mandigaiat paris a sos familiares cun s'augùriu de nde pòdere mandigare unu àteru sìmile s'annu sutzessivu.

Su fatu chi sa rughe, trastu de su supplizio capitale de Cristu, siat impreada pro fines propitziatòrios etotu sa die de Pasqua non devet trassire. Difatis, cun sa Resurretzione sa Rughe devenit de trastu de Passione sinnu de sa vitòria divina, àrbore de sa vida. Si faghet sìntesi, cunforma a sa de Cristu, de su fatu de su trigu, chi petzi si morit porrida meda frutu.

In custa matessi crae si devent lèghere sos sìmbulos de s'Incravamentu (rughe, corona de ispinas, craos e iscala) in ischit pertusita ’e Pasca, unu pane de impreu non prus vitale, difùndidu in passadu in su Màrghine, in su Meilogu, in sa Planàrgia e in su Logudoro. Custu pane de forma tzirculare subra de su cale imbaraiant sos subra numenados sìmbulos, modellados tridimensionalmente cun s'impastu de su pane, acolliat subra de sa superfìtzie fintzas motivos floreali e vegetales, sinnu de bonu auspicio e de renàschida de sa natura, subra de s'iscorta de sa Resurretzione de su Deus fatu òmine.

In su Meilogu, semper in ocasione de sa Pasqua, si confezionava subra de càpude cun sos sìmbulos de sa crocefissione. Sa base riproponeva su matessi pane de assemprat antropomorfa in manera vaga chi fiat consumadu ritualmente in cuncomitàntzia cun su cumintzu de s'annu nou in sinnu de bonu augùriu. Sa variante de Pasca era de bonu auspicio in manera signada pro su bonu èsitu de su regortu.

In Macumere in ocasione de sa Domenica de sas Palme s'ammaniaiant sas rugulitas, piticas rughes de pane chi a s'ispissu fiant subrapostas. S'incastonavano in una fògia de palma beneita, s'ornaiant de fògias de ulivo e s'apicaiant subra de sos stipiti de sas ghennas internas o de sas ventanas de sas domos, ue fiant lassadas totu s'annu pro èssere posca sostituidas s'annu sighente. In virtude de su podere simbòlicu de sa rughe e de sa palma e de sas fògias de ulivo beneitas, si reteniat esserent dotadas de unu podere apotropaico, est a nàrrere de sa capatzidade de istesiare cada malu. Fiant apicadas deretu a pustis de sa Messa dae sa mere de domo, chi si faghiat su sinnu de sa rughe, resaiat pro tres bias lu Creo e posca la fòrmulat:

Deo m'inserro in ischit janna mea

cun sas istangas de Santa Lughia

cun sas istangas de Santu Larentu.

Rughe in ischit janna

rughe in ventana

si ch’at ite mala, ch’essat fora

e si chi non ch’end’ at, mai ch’end’intret.

Anghelos ch’isten e Luca e Matteu,

azzudaenos, Signore Deus!

[Deo mi serro a s'internu de domo mea (lett. ‘in sa ghenna mea’) / cun sas stanghe de Santa Lughia / cun sas stanghe de San Larentu. / Rughe in sa ghenna / rughe in sa ventana / si b'est su demòniu chi essat in foras de / si non b'at, mai intret. /B'istent ànghelos e San Luca e San Mateu, / agiuade·nos, Sennore Nostru].

(Imàgine de cobertina: “Ischit corona su pane realizadu pro s'ocasione - Garteddi Giòvia Santo”, Garteddi. Archìviu fotogràficu ISRE)