Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Sos protonuraghi

Sos protonuraghi

Sos protonuraghi

In sa literadura ispetzialìstica s'impreant tres tèrmines pro designare una matessi casta de monumentu: "protonuraghe", "pseudonuraghe", "nuraghe a passadissu". Nointames custu, sos tres tèrmines non podent èssere cunsiderados in manera simple de sos sinònimos.

Su primu tèrmine "protonuraghe" faghet pretzèdere a s'a s'espressione "nuraghe" (chi, ammentemus·lu, si referit a unu monumentu a turre truncu-cònica, caraterizadu a s'internu de sa presèntzia de un'o prus càmeras subrapostas, bortadas cun sa gai narada "tholos" o "farsa cùpula") s'elementu "proto" derivante de su gregu "prôtos", chi signìficat "primu", "originàriu". S'impreu de su tèrmine "protonuraghe" pro designare unu determinadu monumentu (e, prus in generale, unu determinadu tipu de monumentu) ìmplicat duncas su cumbinchimentu chi tale monumentu pretzedat in cronologia e/o in manera istruturale su nuraghe beru e etotu (sos gai narados "protonuraghi" difatis presentant a s'issos internu non càmeras a tholos, ma "a passadissu").

Fintzas in su segundu tèrmine "pseudonuraghe" si faghet pretzèdere s'espressione "nuraghe" de un'elementu de derivatzione grega: "pseudo", chi signìficat "farsu", "aparente", "esteriormente sìmile". In custu casu, su raportu chi s'instàurat intre su monumentu denominadu "nuraghe" e su monumentu denominadu "pseudonuraghe" resurtat in manera diversa definidu respetu a su primu casu: s'assimìgiu intre sos duos benit inditada comente a petzi aparente e tando non sustantziale.

In fines, in su de tres casos, tenimus una presa de positzione subra de su pranu interpretativu ancora diferente. Su monumentu difatis benit definidu in manera crara "nuraghe". S'acostamentu de sa segunda ala de su sintagma (tèrmine chi designat un'ammenta de paràulas frunidas de un'autonomia pròpia respetu a su restu de s'arresonu in cale s'agatant insertadas) produet però una mudada de su significadu de custu tèrmine, faghende·nche in manera crara cumprèndere chi su tèrmine "nuraghe" podet in manera legìtima èssere impreadu fintzas pro unu monumentu privu de sa cobertura "a farsa cùpula" in sas càmeras internas.

Cale si siat siat su sèberu terminològicu adotadu, est comente si siat tzertu chi nche s'est referende a sa matessi casta de monumentos, contraddistinti de un'istrutura architetònica massitza, s'ispissu de una planimetria narada "reniforme" (tèrmine chi faghet craru riferimentu a sa forma chi ammentat apuntu sa de unu rene) o, in unos àteros casos, a nave bortulada. Si tratat de monumentos prus bassos de sos nuraghes clàssicos (cuddos notes non superant sos 10 m a fronte de nuraghes chi superant s'artària de 20 m), tendenzialmente privos de sas grandu càmeras cun cobertura "a farsa cùpula", mancari custu tipu de cobertura podiat èssere impreadu in calicunu piticu ambiente chi s'incraraiat subra de sos passadissos internet, bera caraterìstica architetònica de custos monumentos.

Sos protonuraghi notes sunt belle 300, unu nùmeru inferiore meda duncas a cuddu de sos nuraghes clàssicos, tutt'àteru chi tzertu in ausèntzia de unu beru e etotu tzensu regionale, ma retentu bantzigaditu intre sos 7.000 e sos 10.000 unidades (nùmeros cumprensivos non pro àteru de sos matessi protonuraghi).

No est affatto de esclùdere chi sas iscumbatas benidoras atzertent chi unos cantos monumentos traditzionalmente notes comente a nuraghes apartenent in realidade a sa casta de sos protonuraghi.

Aggiornamento

12/9/2023 - 16:35

Commenti

Scrivi un commento

Invia