Architetura gòticu-catalana

Sa casta costrutiva gòticu-catalana, aende·si isvilupada in Catalugna, fiat bènnidu introduida in Sardigna in su sèculu XIV de sos Aragonesos durante sa conchista militare de s'ìsula. Pro s'arretamentu de sas crèsias issa previdiat àula ùnica, a bortas cun capellas laterales ricavadas intre sos contrafortes, presbìteros cuadrangulares o poligonali su cale nùmeru de chirros est uguale a su nùmeru de sas campadas de s'àula.

Sa cobertura de custa ùrtima podiat èssere de linna a spioventi subra de arcos diaframma ogivali o a bia a crusiera nervata de snelli costoloni. Sa cobertura de s'àbside e de sas capellas laterales est imbetzes semper a bia a crusiera costolonata e serrada dae gemma pendula chi giughet sa figuratzione de sa Madonna cun su Pipiu, de su Cristu o de su santu titulare de sa crèsia.

Custa casta connoschet su primu esemplare suo in Sardigna in su santuàriu de Bonaria a Casteddu, fraigadu intre su 1324 e su 1325 (annos de s'assìtiu de su Casteddu pisanu) a òpera de sas maestranze catalanas lòmpidas a Sardigna in su 1323 a sa sighida de s'esèrtzitu ghiadu dae su piseddu Alfonsu de Aragona pro sa conchista territoriale de su "Regnum Sardiniae et Corsicae".

De su protòtipu de su Santuàriu de Bonaria si fiat difùndidu in s'ìsula - segundu su modellu de isvilupu tzentru-periferia e a su pari de unos àteros aspetos de sa cultura catalanu-aragonesu - sa casta costrutiva de istile gòticu ibèricu, chi aiat sighidu a èssere adotada in Sardigna finas a totu su Chimbighentos, acumpangiada dae s'elaboratzione de unu limbàgiu sardu-ispànicu chi persistet finas a su sèculu XVII. Monumentos emblemàticos sunt in su meridione sas numerosas parrochiales campidanesas (de Assèmini, Sestu, Settimo San Pietro, etc.) esemplate subra de su modellu de su San Giacu de Casteddu; a su nord sa crèsia de San Giorgio de Pèifugas e sas parrochiales de Pàdria, Thiesi, Cossoine e Putumajore.

Partinde dae sa metade de su sèculu XVI sas parrochiales de su Meilogu si costruint o torrant a acontzare segundu sos modos de su Gòticu-catalanu prus fideles a sos modellos chi in su 1520 aiant prodùidu sa crèsia de Santa Giulia de Pàdria. S'omogeneidade de custas fàbricas diat fàghere pessare a unu grupu de operadores locales ativos pro ultres unu sèculu, ma de cale non s'est ancora resèssidos a averguare sa provenièntzia. Nointames sa longa durada de sas fàbricas, chi finiant pro acollire fintzas elementos de su nou limbàgiu de su Rinaschimentu, rendet custos edifìtzios rapresentativos meda de cudda simbiosi de betzu e nou, chi cun tèrmine mediadu dae su castiglianu si denùmenat "Plateresco".

Aggiornamento

10/9/2023 - 15:44