Orane, Crèsia de San Giovanni Battista

Su Cunventu s'agatat in su tzentru istòricu ma s'arribbat a discansu cursende su cursu, ue s'agatant dettagliate sejos.
Sa crèsia est costruida subra de un'altura a impinna a unu crinale chi de s'istàbile pigat su nùmene de "ischit costa e cumbentu" e pro nch'arribbare bisòngiat addentrarsi in sas stradine de su tzentru istòricu.
Ischimus de sas fontes chi sa crèsia fiat pesada in su Setighentos, in su logu ue pesaiat s'antiga crèsia de San Sistu. S'edifìtziu nou fiat istadu dedicadu a San Giovanni Battista, chi est fintzas s'amparadore de su Cunventu frantziscanu chi fiat istadu atacadu a su Santuàriu. Su betzu fràigu, segundu un'antigu documentu cunservadu in sa biblioteca de Orane, fiat istada restaurada e crèschida in su 1628 de babbu Leonardo Carta a suas gastadas ma a sa fine de su Seschentos fiat pericolante e inagibile. Fintzas pro custu fràigu aiant bisongiadu medas annos, ispetzialmente pro giùghere a tèrmine unas cantas capellas laterales e su coro, chi resurtat in fràigu ancora in su 1730.
L'interno est cumpostu dae un'àula mononavata, cun sa zona presbiteriale prus istrinta e sopraelevata, ue s'agatat s'altare majore in màrmaru, adossadu a su muru cun s'istàtua de linna de San Giovanni Battista. Delimitat sa zona presbiteriale una balaustra marmòrea de fine Setighentos e a sa base de sa scalea duos leontzinos in istucu polìcromu.
Sas capellas sunt ses, tres pro ladu, e sa capella de San Frantziscu fiat suta de su patronadu de sa famìlia Angioi, chi podiat esertzitare su jus sepeliendi. Su pulpito de linna, in manera ampra vernitzadu, imbarat subra de una colunna de granitu ruju e est adossadu a su segundu pilastru a dereta de s'altare. In su decoru de su pannellu tzentrale est isculpidu s'istemma frantziscanu: sa rughe de Gesùs abbratzada dae su bratzu mancu de San Frantziscu, chi retzit sas stigmate, e de su bratzu deretu de Gesùs.
A s'esternu un'ariosu pronao e su campanile a fundu cuadradu, chi bene s'armonizat cun totu su cumplessu. Caraterìstica est s'ampra pratza, tìpica de s'architetura cunventuale. In manera antiga unu loggiato ocupaiat su ladu ovest, derrùidu in perìodu fascista pro pòdere costruire s'edifìtziu mutidu Casa de su fàsciu, sede de su partidu durante sa segunda gherra mundiale.
A pustis de sa supressione de sos òrdines religiosos (1866) e s'incameramento de sos benes a banda de s'Istadu, su cunventu fiat coladu a su Comunu chi l'aiat impreadu in vàrios modos: iscolas, pretura, càrtzeres mandamentales. Oe s'antiga istrutura est devènnida sa sede de su munitzìpiu mentras a sa populatzione abarrat sa cuntzessione de sa crèsia pro pòdere officiare sa missa.
Esaminende sas planimetrie de s'edifìtziu elaboradas dae sos vàrios progetistas chi ant operadu a sos traballos de restàuru e adeguamentu, est individuàbile su disponimentu de su primu pranu. Custu tenet sa forma a L bortulada cun duos longos passadissos tzentrales e si podent ancora individuare sas tzellas o càmeras, belle 14 o 15. Su pranu terra est sa chi at subidu majores mudas e resurtat pro custu difìtzile istabilire cales esserent sos aposentos de sa comunidade frantziscana; nointames a s'internu si podent ancora bìdere unas cantas antigas ventanas, carchi ghenna e sa cùpula emisfèrica chi uniat sos duos passadissos longos meda, ue s'incraraiant sos aposentos de sa clausura.

Bibliografia
M. Chironi, Su Cunventu de sos prados minores de Orane, Nùgoro, 1997;
G. Zirottu, Orane, Nùgoro, 2000.