Giuanne Mateu Garipa

Una proposta de significu e de importu pro s'impreu literàriu de su sardu protzedit dae s'òpera de su preìderu orgolesu Giuanne Mateu Garipa, nàschidu in su 1580 e mortu in su 1640. Isse podet èssere leadu in cunsideru comente s'iscritore prus mannu in limba sarda de su de XVII sèculos.
No at tentu sorte bona ca, a su chi paret, non fiat connotu dae Wagner a diferèntzia de Giròmine Araolla a su cale s'istudiosu tedescu aiat intregadu paritzas pàginas. S'òpera prus de importu de su religiosu orgolesu, chi fiat istadu retore in Baunei e Triei, fiat istada publicada in Roma in su 1627 e aiat comente tìtulu "Legendariu de Santas Virgines et Martires de Iesu Christru": In su "Prologu assu devotu letore", pro Garipa, su sardu est una limba romanza chi si depet cunsiderare de su totu in su matessi pianu de sas àteras. Primàrgia, pro su ruolu de sa limba sarda, est sa relatzione cun sa limba latina, dae sa cale sa faeddada isulana podet pigare totu sa mannària e sa fortza chi mancant. Pro Garipa, chi faeddaiat a sos Sardos, fiat naturale e normale impreare su sardu che limba veiculare iscrita in s'argumentatzione de una matèria "arta", est a nàrrere su poema religiosu. "Totas sas nationes iscrien, e istampan libros in sas pròpias limbas naturales insoro, disijande e duncas eo ponner in platica s'iscrier in sardu pro vile de sos, qui non sun platicos in ateras limbas, presento assos Sardos compatriotas mios custu, Libru". S'atinu linguìsticu est a su puntu prus artu, gasi comente sa cussèntzia de apartènnere a unu pòpulu chi, gràtzias a su caminu istòricu suo, si mostrat capatzu de metabolizare, pro mèdiu de s'identidade, cale si siat disaura de s'istòria.

Aggiornamento

4/3/2025 - 19:04