Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Anela, Necròpoli de Sos Furrighesos

Anela, Necròpoli de Sos Furrighesos

Anela, Necròpoli de Sos Furrighesos

Sa necròpoli est situada in su costone S de Pianu Oscheri, un'altura vulcànica a sas làcanas intre su Goceano e su Logudoro. A su de suta curret su riu Tuvu 'e carru.
Sa necròpoli est costituida dae 18 domus de janas, fossadas subra de tres livellos orizontales subrapostos partinde dae sa lìnia basa·las de su costone, pro un'artària màssima de m 3 subra de su pranu de sartu.
Sos materiales atzapados in su cursu de sos iscavos ant cunsentidu de datare sos interros a unu perìodu cumprèndidu intre su Neolìticu finale (cultura de San Michele, 3200-2800 a.C.) e su Brunzu antigu (cultura de Bunnànnaru, 1800-1600 a.C.).
Sas tumbas fiant gràtzias chi si podent sighire a tacche o pedarole aiat influidu in su brinco pedrosu, mentras unu cuidadu sistema de canalette convogliava sas abbas piovane e de infiltrazione cara a su bassu e a sos chirros de sos portellos de sas tumbas, preservende decoraduras, salme e asciugàrios fùnebres de s'umidade e de su degradu. Sas intradas fiant serrados cun portellos de linna o pedra.
Sos interros sunt de su tipu a projetzione orizontale e presentant impiantos planimètricos simpres (monotzellulares, bicellulari, a "T") o pluritzellulares. Sas tumbas pluritzellulares tenent un'anticella chi in generale pretzedet unu vanu subra de su cale s'impostant sas tzellas laterales. Sas tzellas teniant una funtzione funerària, mentras in s'anticella si praticaiant sos cultos e sos rituales fùnebres, comente a atestant sas fossette fossadas in su pamentu destinadas a cuntènnere ofertas lìcuidas e sòlidas.
Sa tumba IX (narada fintzas "ischit tumba de subra de re") s'istàgiat in manera neta de sas unas àteras pro sa presèntzia in fatzada de una stele centinata de su tipu presente in sas tumbas de gigantes.
Sa stele de Sos Furrighesos (m 4,05 de h, m 4,02 de largh.) est partzida in duos ricuadros bene ritagliati a scalpello. Su ricuadru superiore est sagomato a lunetta, cuddu inferiore a trapezio; su un'est separadu dae s'àteru de unu listello orizontale sagomato e rilevadu. Uguale rilievu tenet sa fasca chi contorna sa stele in manera laterale e superiormente.
A s'in subra de sa stele sunt fossadas tres tuvos ue allògiant tres pilastrini betilici privos de s'ala terminale. Issos teniant funtzionas màgicu-amparadoras.
Sa stele fiat istadu isculpida in tempos sutzessivos a s'iscavu de s'ipogeu, in su brunzu antigu, isfrutende s'ispàtziu de una pretzedente anticella.
L'internas de sas domus sunt ricos de elementos architetònicos chi riproduint s'abitòriu terrestre: bòvedas (a un'o duos spioventi), zoccoli, fascas in rilievu, colunnas, pilastros, lesene, letos, setos divisòrios, foghiles.
Abbundant, in manera piessigna in sas anticelle e in sa tzellas printzipales, sas decoraduras e sos sìmbulos de sa religiosidade neolìtica: sa pintura in ocra ruja (su colore de su sàmbene, de sa vida e de sa rigeneratzione); su motivu de sa farsa ghenna chi simbulègiat s'intrada in s'oltretomba; sas corna e sas protomi taurinas resas a bassu-relevu e coloradas in ruju o aiat influidu, tìpicas espressiones de su cultu de su deus toru.
De particulare interessu sa partzidura decorativa de su muru S de sa tzella printzipale de sa tumba II. Otenta cun profundas intzisiones, est costituida dae una farsa ghenna tzentrale, duos ricuadros laterales, duas bandas superioras parallelas, unu zoccolo de base e una lesena a s'estrema dereta. Farsa ghenna e bandas sunt pintadas in ruju.
Sas tumbas II, VIII, IX, XI, XII ant torradu 140 petroglifi realizados cun tècnica a martellina, a intzisione lineare e a puntinato. Sunt presentes figuratziones corniformi, ancoriformi, antropomorfas, pettiniformi, figuras de animales, armas e motivos geomètricos (chircu, polìgonu, reticolato, tretu, isteddu, triàngulu, zig-zag). Sas intzisiones a martellina sunt datadas a su Calcolitico-Brunzu antigu (2800-1600 a.C.).
Sos iscavos de sa necròpoli ant postu in lughe fintzas livellos de frecuentatzione de edade romana e artu-medievale.

Istòria de sos iscavos
Sas tumbas fiant istados fossadas in sos annos '70 de su Noighentos de Giuseppa Tanda e fiant torrados sa prus arta cuntzentratzione de petroglifi e figuratziones artìsticas de edade prenuragica in s'ìsula.

Bibliografia
E. Contu, "Notiziario Sardigna", in Rivista de Studios Preistòricos, XXV, 1970, p. 432;
G. Tanda, Arte e religione de sa Sardigna preistòrica in sa necròpoli de Sos Furrighesos, Sassari, Chiarella, 1984.

Comente arribbare
Imboccata de sa SS 131 sa 128 bis, si lompet a pustis de belle 6 km a Mores. Oltrepassato su paisu, a pustis de belle 1 km, s'acumprida a d. in su caminu pro Bono. A pustis de 11,5 km s'imbocca a s. su bìviu pro Nughedu Santu Nigola. Pagu a pustis de si bidet su primu cartellu turìsticu pro su situ archeològicu. Si cursat su caminu provintziale pro Nughedu pro 6,2 km finas a adobiare unu segundu cartellu chi inditat sa diretzione de sa necròpoli. Belle 200 m in antis de custu cartellu, si pigat a d. sa stradina bianca chi porrida a un'azienda agrituristica ue s'ant a pòdere tènnere sos ùrtimos indicos pro lòmpere a sas tumbas.

Tipologia Contenuti: Cumplessu archeològicu
Archeologia

Fruibilità: sitiadu non gestidu

Provincia: Sassari

Comune: Anela

Macro Area Territoriale: Nord Sardigna

CAP: 07010

Indirizzo: località Sos Furrighesos

Aggiornamento

26/3/2024 - 13:04

Dove si trova

Commenti

Scrivi un commento

Invia