Casteddu, Crèsia de San Lorenzo

Sa crèsia s'agatat in sa tzima de sa punta de Bonu Caminu, a impinna a s'omònimu Càrtzere. In orìgine fiat istada intitulada a San Pancrazio, posca in edade ispagnola a San Lorenzo o a sa Madonna de su Buoncammino, in cantu bi si firmaiant sos biagiadores pro una pregadoria propiziatrice, in antis de printzipiare su longu biàgiu a s'internu de s'ìsula.
Sa crèsia de San Lorenzo rapresentat unu de sos monumentos prus pagu connotos de s'architetura medievale in Casteddu, ma non pro custu privos de interessu e de s'ammaju chi in custu casu podet èssere mescamente dae s'internu, tòddidu e pervaso de una lughe discreta e difùndida.
Mancant noas documentàrias subra de s'impiantu, ma sa casta edilìtzia cunsentit de nd'ipotizare sa datatzione a su primu bator de su sèculu XII. Su fundu est in duas navadas aiat partzidu de robustas arcadas subra de totzas colunnas. Sas navadas sunt bortadas a carrada e afortidas dae sottarchi. Sos paramentos muràrios sunt in contzas de carcare de mèdia pezzatura.
In su sèculu XVIII sa fatzada originale fiat istada distruida pro fraigare unu pàtiu; si fiant abertos capellas laterales e si fiant eliminados sas àbsides. De s'antiga fatzada subravivent sos contzas de imposta de su campanile e una sèrie de cantones destinadas a acasagiare batzinos tzeràmicos. Si contant 48 allògios ma si cunservant petzi duos batzinos tzeràmicos. Puru a cantos, permitent de èssere reconnotos unu comente a produtzione magrebinu-islàmica, s'àteru comente a protomaiolica de s'Itàlia meridionale.

Istòria de sos istùdios
Sa crèsia est tzitada dae Vittorio Angius (1836) e in sa "Guida" de su canònicu Giovanni Spano (1861). Sos primos istùdios istòricu-artìsticos sunt de Raffaello Delogu (1953) e de Bruno Virdis (1962). A pustis de s'ischeda de Renata Serra (1989), Maria Francesca Porcella (1990) istùdiat sos batzinos tzeràmicos. Su contributu prus reghente est de Roberto Coroneo (1993).

Bibliografia
V. Angius, boghe "Casteddu", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su re de Sardigna, III, Torinu, G. Maspero, 1836, p. 209;
G. Spano, Guida de sa tzitade e dintorni de Casteddu, Casteddu, Tipografia A. Timon, 1861, pp. 356-359;
R. Delogu, S'architetura de su Medioevu in Sardigna, Roma, Sa Libreria de s'Istadu, 1953, pp. 53-59;
B. Virdis, "Rilievos de tres crèsias sardas", in Pallàdiu, XII, 1962, pp. 86-89;
C. Maltese-R. Serra, "Episòdios de una tziviltade anticlàssica", in Sardigna, Venètzia [1969], torradu a publicare in Arte in Sardigna, Milanu, Electa, 1986, p. 211;
M. Botteri, Guida a sas crèsias medievales in Sardigna, Tàtari, Chiarella, 1978, pp. 32-33;
A. Piseddu, "Su tèmpiu subra de sa punta", in Almanacco de Casteddu 80, Casteddu, 1979, sena pàginas;
R. Serra, Sa Sardigna, collana "Itàlia romànica", Milanu, Jaca Book, 1989, pp. 338-339;
M.F. Porcella, "Batzinos tzeràmicos de sa crèsia de San Lorenzo a Casteddu e rilettura istòricu-architetònica de s'edifìtziu", in Casteddu. Donu a una tzitade, Aristanis, S'Alvure, 1990, pp. 43-54;
R. Coroneo, Architetura romànica de sa metade de su Milli a su primu '300, Nùgoro, Ilisso, 1993, ischeda 68;
Roberto Coroneo, Aiat pedidu romànicas de sa Sardigna. Itinerari turìsticu culturales, Casteddu, AV, 2005, p. 92.