Santu Antoni Arruinas, Necròpoli de Genna Salixi

Sa necròpoli est situada a sa làcana intre sa Marmidda e su Sarcidanu, in un'àrea caraterizada dae ammajadores mammelloni e cùrtzios torras a pesare vulcànicos.
Sa necròpoli est costituida dae 14 domus de janas, cunsideradas intre sas prus bellas de sa Sardigna pro su cuntzetu architetònicu in manera piessigna megiorada.
Dòighi de issas sunt abertas in sa roca in sèrie orizontale, sas àteras duas dirimpetto a sas primas, un'in cara a s'àtera. Sos prospetos s'imponent pro sa monumentalidade e su coidadu de sa traballadura: in particulare su de sa tumba 3, superiormente scorniciato mediante un'intzisione curvilinea.
Unu sistema de canalizzazione fossadu in sa roca, totora visìbile, preservaiat sos interros de s'infiltrazione de s'abba piovana.
Sas domus sunt de su tipu a projetzione orizontale cun isvilupu longitudinale. Tenent s'intrada orientada in manera vària (de E a S) pretzèdidu dae unu passadissu de atzessu. Ses grotticelle (3, 6, 7, 11, 13, 14) presentant s'ischema clàssicu costituidu dae tzella e anticella pretzèdida dae unu passadissu a coddos declinanti cun vestìbulu pro su prus cobertu; in àteras sete (1,4, 5, 8, 9, 10, 12) est ausente s'anticella; in sa tumba 9 est ausente su passadissu. In unos cantos casos est presente (tumbas 2 e 10) o est manifestu su tentativu de iscavu de una segunda càmera (tumba 8).
Sos passadissos tenent ampras proportziones (tumba 1, m 5,70 longària; m 2,40 larghesa) e unu fundu retangulare o a forma de trapètziu cun coddos declinanti. Sos àteros vanos sunt retangulares, cuadrangulares, rotondeggianti e ellìticos; sas bias sunt pro su prus ladas, raramente artziadas cara a su fundu.
Diferentes sos elementos chi faeddant in suspu a sas ofertas e a sos rituales fùnebres praticados: nitzas pro su prus fossadas a su pranu de su pamentu, una mensola in su muru de fundu de sa tumba 10, fossette fossadas in su pamentu de sa tzella de sa tumba 5 e de sas anticelle de sas tumbas 5 e 7.
No esistende dados de iscavu, non faghet a formulare una datatzione pretzisa de sos ipogeos; sos cunfrontos cun àteros cuntestos insulares lassant nointames supònnere un'apartenèntzia issoro a s'orizonte de su Neolìticu finale (cultura de San Mighele, 3200-2800 a.C.).

Istòria de sos iscavos
Sas tumbas, violadas dae meda immemorabile, non sunt istadas mai fossadas.

Bibliografia
G.Pinza, "Monumentos primitivos de sa Sardigna", in Monumentos Antichi de sos Lincei, 1901, pp. 39-75;
P. Nuvoli, "S. Antonio Riunas (Aristanis). Loc. Is Forrus, Fontana Caberis, Genn'e Sàlixi", in Sos Sardos. Sa Sardigna de su paleolìticu a s'edade romana, a cura de E Anati, Milanu, Jaca Book, 1984, pp. 186-188.

Comente arribbare
Est a largu km 1 dae su paisu, subra de su caminu provintziale pro Senis, in cara a su nuraghe Caiu.