Su giassu s'agatat in curtzesa de un'importante badu de su riu, a su tzentru de una fertile zona de sa Trexenta chi còmpidat sas bias de penetratzione chi collegant su Campidanu cun sas regiones internas de su Gerrei e de su Sarrabus.
S'insediamentu aiat pesadu a sa fine de su sèculu VI a.C., in s'àmbitu de sa polìtica de penetratzione cara a l'interno giuta dae in antis dae Cartàgine a pustis de sa conchista de sa Sardigna. Si fiat isvilupadu de sighida, devenende unu froridu tzentru de collida de sas ricas aiat risòrgidu agrìculas de sa Trexenta.
S'istadu, ancora no interessadu dae iscavos sistemàticos, est localizadu subra de s'altura de Santu Teru (Santu Deadoru). S'acròpoli fiat inghiriada dae una cortina murària difensiva a pranta agiumai a forma de trapètziu, afortiada dae unas cantas "òperas avantzadas". A s'esternu de custas sunt istadas individuadas de sas abitatziones acanta a sas cales cun probabilidade fiant localizadas ofitzinas fusorie, comente a sugeridu dae s'acatamentu de numerosas iscòrias metàllicas.
De sa necròpoli, adossada a sas pende·nos de su serente montigru de Monte Luna, sunt istadas fossadas prus de 100 tumbas. Sa casta tombale in manera majore atestada est cudda a putzu, cun càmeras laterales abertas subra de sos chirros cùrtzios, mancari non mancant variantes.
Sas càmeras de su sepulcru, sìngulas o dòpias, chi s'aberint subra de sos chirros de su putzu, sunt dotadas de una bòveda orizontale a carrada o a spioventi. In generale tenent fundu retangulare o a forma de trapètziu e sunt talora afortigadas de banchette subra de sos chirros.
A s'internu de una càmera funerària est presente una vaschetta votiva tzirculare, mentras prus s'ispissu subra de sos muros s'aberint nitzas retangulares.
In unos cantos ipogeos si cunservant rastros de decoraduras pitòricas esecutadas cun ocra ruja, rafigurantes festones, bandas, motivos geomètricos e lineares.
Sos àteros tipos de tumbas sunt in fossa dotades de istradeddas subra de sos muros, a fossa terragna simpre, a cassone cun lastre de rivestimentu, a loculo e a "enkytrismós" (est a nàrrere intro ànforas).
Sas tumbas prus superfitziales a bortas fiant acumpangiadas dae tzipos o tùmulos troncopiramidali chi fungevano de segnacoli pro sos interros.
Intre sos repertos de asciugàriu tombale, in ala visìbiles in su Museu Archeològicu Comunale de Senorbì, sunt in signalare sos numerosos amuletos realizados in talco, pasta silicea, metallu, ossu e bidru. Sunt atestados in particulare sa colovra ureo, s'ogru de Horus, su leone, s'astore e unos àteros cunfigurados cun alas de su corpus umanu e de ispiratzione egìtzia. Si fiant atzapados fintzas numerosos scarabei in corniola, diaspro birde e calcedonio, chi, incastonati in montature dae prata, beniant impreados comente a pendentes o insertados in aneddos dae oro. Sas tumbas ant torradu fintzas rafinados ogetos in ossu e in bidru e numerosas monedas.
Sos ogetos de majore interessu sunt però sas prendas, chi testimòniant sa richesa de sos abitantes de su piticu insediamentu. Sos monili, prodùidos in Magna Grètzia o de rafinada fatura pùnica, sunt in oro, prata e brunzu: aneddos simpres e a castone fissu o mòbile, orecchini a sanguisuga, diademi, vagos de cannaca, bratzales.
A s'istadu atuale de sas chircas, s'insediamentu resurtat èssere istadu abbandonadu in su sèculu III a.C.
Istòria de sos iscavos
Sos iscavos archeològicos, giutos dae Antonio Maria Costa, ant interessadu sa necròpoli de su 1977 a su 1982.
Bibliografia
A.M. Costa, "La necropoli punica di Monte Luna. Tipologia tombale", in Rivista di Studi Fenici, 11, 1983, pp. 21-38;
A.M. Costa, "Monte Luna: Una necropoli punica di età ellenistica", in Atti del I Congresso Internazionale di Studi Fenici e Punici (Roma, 5-10 novembre 1979), Roma, 1983;
C. Tronchetti, "Note di oreficeria punica", in Quaderni della Soprintendenza archeologica per le provincie di Cagliari e Oristano, 8, 1991, pp. 183-190;
G. Pisano, "Santu Teru (Senorbì): note su alcuni gioielli della Necropoli di Monte Luna", in Nuove ricerche puniche in Sardegna, a cura di G. Pisano, collana "Studia punica", 11, Roma, 1996.
Comente arribbare
Dae sa SS 131, a su km 22 s'imbocca sa SS 128 finas a Senorbì. De su tzentru abitadu s'atzedet a unu caminu de penetratzione agrària pro Santu Andria Frius finas a su km 2.
Categoria Struttura: àrea o parcu archeològicu
Tipologia Contenuti:
Cumplessu archeològicu
Archeologia
Fruibilità: Abertu
Provincia: Sud Sardigna
Comune: Senorbì
Macro Area Territoriale: Sud Sardigna
CAP: 09040
Indirizzo: località Monte Luna
Telefono: +39 070 980121 +39 070 9809071
Email: sadomunosta@gmail.com
Sito Web: www.madn.it web.tiscali.it/Senorbi2000/page33.html
Facebook: www.facebook.com/p/Coop-Sa-Domu-Nosta-100064569796979
Informazioni sui biglietti e sull\'accesso: Informatziones in su giassu, e subra de sas modalidades de gosamentu, sunt reperires acanta sa biglietteria de su Museu Ischit Domu Nosta, a Senorbì, si cussìgiat de mutire in manera antitzipada s'istrutura, in manera telefònica o bia de curreu eletrònicu, pro tènnere informatziones a su riguardu.
Modalità di accesso: a pagamentu
Aggiornamento
Servizi
Visite guidate
Dove si trova
Immagini
Video
Audio
Commenti