Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Santu Antiogu, Tofet

Santu Antiogu, Tofet

Santu Antiogu, Tofet

Est situadu in sa portzione Nord de s'atuale tzentru de Santu Antiogu, in positzione perifèrica respetu a s'abitadu fenìtziu cale serbiat, in localidade nòdida cun su nùmene de "Ischit guàrdia ‘e is pingiadas" (sa guàrdia de sas pentole), sa cale orìgine est in ricondursi etotu a sa presèntzia de numerosos cuntenidores in tzeràmica chi istupaiant in sa zona.
Su tofet de s'antiga Sulky est impostadu subra de unu rilievu trachitico, in sa zona denominada, no a casu, Ischit Guardia e Is Pingiadas: si tratat de unu santuàriu a chelu abertu ue sunt interrados, a s'internu de urnas, sos restos incinerati de sos pipios nàschidos mortos o mortos intro pagos annos de edade. In su santuàriu sas urnas sunt istadas depostas, in comintzu, isfrutende sas spaccature naturales de su terrinu, posca allarghende·si a fùrriu e disponende·si subra de prus pìgios. Durante su perìodu pùnicu fiant istadas postas a s'internu de su santuàriu de sas stele, chi fungono de ex-votu pro gràtzia retzida (s'intendimentu de sos fideles fiat su de ringratziare sa divinidade cun probabilidade pro sa nàschida de unu pipiu nou). Sas urnas e sas stele chi ammentaiant sas depositziones fiant depostas posca fintzas in sos ispàtzios prus pianeggianti e si subraponiant in prus pìgios. In sa parte pianeggiante, las istaret fiant inghiriadas dae unos cantos tumbarinos chi fungevano de chirras pro sas àreas de depositzione. Subra de s'altura de su tofet, in època sutzessiva est istada pesada una parte de sa tzinta fortificada, chi inserraiat su santuàriu a s'internu de sos muros: est presente, difatis, un'istrutura cuadrangulare in òpera bugnata, de pònnere in relatzione a sa tzinta fortificada de època cartaginesa, a su cale internu, durante s'època romana, est istada costruida una cisterna pro sa collida de sas abbas, de cales abarrat petzi su perìmetru, cun su fundu rivestidu dae malta idràulica. Su tèrmine tofet, tràidu dae sa traditzione bìblica, inditat un'àrea sacra a chelu abertu inghiriada dae una chirra, in cale fiant depostas in apòsitos cuntenidores, sas chisinas de sos pipios nàschidos mortos o mortos in sos primos annos de edade. longu tempus, fintzas a càusa de fontes antigas manifesta filoromane, si reteniat chi su tofet fossas su logu prepostu a sos sacrifìtzios de sos primos fìgios de sas famìlias eminentes, immolati a sa crudele divinidade pro rechèrrere sa prosperidade de sa comunidade. 

Istòria de sos iscavos
Sas primas iscumbatas archeològicas acanta sa necròpoli de Is Pirixeddus torrant a artziare a sa metade de s'Otighentos, cando fiant istados giutos a sa lughe unos cantos ipogeos, giai ammentados dae su Canònicu Giovanni Spano chi, subra de su Bullettino Archeològicu Sardu, aiat fatu unu craru riferimentu a sos interros atzapados subra de sas pende·nos otzidentales de sa punta subra de su cale oe svetta su forte sabàudu de Su Pisu. Ca sos ipogeos fiant istados torrados a impreare partinde dae su Setighentos cun funtzione abitativa o comente a cantinas a banda de sos tzetos prus pagu abbienti de sa sotziedade de Santu Antiogu, oe non s'est provididu a un'iscumbata sistemàtica e organizada de su territòriu fintzas ca una parte significativa de sa necròpoli giace oe a su de suta de su tzentru abitadu modernu. Subra de s'iscorta de sos connoschimentos derivantes de unu sèculu de chircas archeològicas, est oe possìbile a ipotizare chi s'originària estensione de tale cumplessu de su sepulcru esseret superiora a sos 6 ètaros e chi includeret unu nùmeru de tumbas de no inferiore meda a sas 1500 unidades. Pro cantu attiene a sa fase fenìtzia de sa necròpoli, issa est testimoniada petzi de raros rinvenimentos individuados in s'atuale bia Perret. Carchi tempus a pustis de sas fainas de su Canònicu G. Spano, Antonio Taramelli descriet su rinvenimentu de duos ipogeos acanta sa crèsia parrochiale, durante sos iscavos de su làmpadas 1906. In sos annos sutzessivos posca sas iscumbatas si cuntzentrant acanta sas catacumbas suta de sa matessi parròchia, costruidas in època paleocristiana torrende a impreare e torrende a adatare sos sepulcros pùnicos.
In su 1942 Salvatore Puglisi pùblica sos resurtados de s'iscavu fatu in tres ipogeos pùnicos intatos acanta sa bia Belvedere, a unos 200 metros a sud-est de sa basìlica. De sighida, cun Gennaro Pesce, sas chircas aiant sighidu ancora in sos annos sutzessivos: in su 1954 fiat istadu a sa lughe su primu ipogeu assetiadu subra de su chirru orientale de sa Punta de Mont'e Cresia, in localidade Is Pirixeddus, torradu a impreare fintzas issu in època paleocristiana e nòdidu comente a "Tumba de s'afriscu" e dae tando s'àrea at a èssere interessada dae iscumbatas sighidas unos chimbanta annos. Tales iscumbatas ant a tènnere posca un'ulteriore impulsu gràtzias a s'aficu de sa Soprintendenza pro sas Provìntzias de Casteddu e Aristanis, gràtzias a sa faina de Ferruccio Barreca intre su 1970 e su 1986 su cale, in prus de sos traballos de iscavu, si fiat ativadu pro chi esserent esecutados annuales traballos de mantenimentu e de restàuru cunservativu.

Bibliografia
Regione Autònoma de sa Sardigna, Tofet – Santu Antiogu , in "Sardigna Cultura – Catàlogu de sos Benes Culturales"
A. Unali, Sulky – Santu Antiogu, in M. GURGUIS (a cura de), Sa Sardigna fenìtzia e pùnica. Istòria e materiales, collana Corpora de sas Antighidades de sa Sardigna", Nùgoro 2017, pp. 129-138.
C. Olianas, Sa necròpoli de sos pipios: su "tofet", in Regione Autònoma de sa Sardigna, progeto "Patrimòniu Culturale Sardigna Virtual Archaeology"
P. Bernardini, Reghentes iscumbatas in su santuàriu de su tofet de Santu Antiogu, in "Atos de su de V Cungressos Internatzionale de istùdios fenìtzios e pùnicos. Marsala-Palermo, 2-8 santugaine 2000". III, Palermu 2005, pp. 1050-1069.
C. Tronchetti, Pro sa cronologia de su tofet de Santu Antiogu, in "Rivista de istùdios fenici2, VII, Roma 1979, pp. 202-205.
M. Gras, P. Rouillard, J. Teixidor, S'Universas phénicienne, Paris 1995.
C. Tronchetti, S. Antìogu, Tàtari 1989.
P. Bartoloni, Su museu archeològicu comunale "F. Barreca" de Santu Antiogu, Tàtari 2007.
P. Bartoloni, sos de I Fenìtzios e sos Cartaginesos in Sardigna, Tàtari 2009
M. Guirguis, Istòria de sos istùdios e de sos iscavos a Sulky e Monte Sirai, in "Rivista de istùdios fenìtzios", voll. 1-2, Roma 2005.
A. Taramelli, S.Antìogu - Fossas e iscobertas de antighidades pùnicas e romanas in s'àrea de s'antiga Surcis, in "Nou bullettino archeològicu sardu", 1908, pp. 145-162.

Comente arribbare
Su tofet est situadu in sa portzione Nord de s'atuale tzentru de Santu Antiogu.

Tipologia Contenuti: Cumplessu archeològicu
Archeologia

Provincia: Sud Sardigna

Comune: Sant'Antioco

Macro Area Territoriale: Sud Sardigna

CAP: 09017

Indirizzo: località Sa Guardia e Is Pingiadas

Telefono: +39 0781 82105

Email: info@archeotur.it

Sito Web: mabsantantioco.it/tofet

Aggiornamento

2/11/2023 - 12:27

Dove si trova

Commenti

Scrivi un commento

Invia