Sos interros sunt assetiadas longu su declivio de unu montigru de tufu, in su Goceano, regione de sa Sardigna tzentru-setentrionale.
Sa necròpoli est insertada in unu cuntestu archeològicu prus ampru chi cumprendet unu bidditzolu de cabannas in muratura a sicu e fortificadu - situadu a pagas chentinas de metros - e unu tzìrculu megalìticu (diàmetru m 3,00) a tesu belle 600 m.
Su cumplessu funeràriu cumprendet noe domus de janas cun isvilupos planimètricos in manera vària articulados. Sa tumba I est pluritzellulare e contat ùndighi tzellas sutzessivas. Est costituida dae unu "dromos" - cun orientamentu a SI (lungh. m 24) - chi ponet in un'anticella a fundu semitzircolare de notèvoles dimensiones (diàmetru m 10,50); s'ambiente presentat muros e pamentu pintados de ruju. De sa tzella sutzessiva s'atzedet - a traessu de tres intradas distintas - a unas àteras 9 tzellas de minores dimensionas, totus a fundu cuadrangulare; de evidentziare sa presèntzia de unu bancone funeràriu e de una nitza. Sa tumba IV, assetiada a su de suta de su cavalcavia, est pluritzellulare e cun ambientes coassiali; mustra unu "dromos" orientadu a E, chi ponet in un'anticella semitzircolare. De sa tzella sutzessiva a fundu cuadrangulare s'atzedet a una tzella de majores dimensiones.
De sa tumba V, est difìtzile istabilire cun esatesa cale fossas in orìgine s'isvilupu planimètricu: s'interru est istada difatis iscalabrada dae traballos de sbancamento. Nointames, est possìbile ancora individuare un'ampru "dromos", orientadu a SI, de su cale s'atzediat a s'anticella a fundu semitzircolare e a una tzella majore de forma cuadrangulare. S'ambiente fiat corredato de unos àteros tres vanos sussidiàrios. Sa tumba BI presentat unu "dromos" e duas tzellas sutzessivas, un'a fundu cuadrangulare, s'àtera non definìbile in fundu ca belle de su totu distrùida. Sa tumba VII presentat fundu pluritzellulare e vanos in manera piessigna rifinidos e decorados cun elementos architetònicos. De su "dromos" e de sa sutzessiva anticella - de forma non determinabile - s'atzedet in unos àteros 15 vanos sussidiàrios, a fundu retangulare o cuadrangulare, distribuidos in modu armònicu e echilibradu.
Sos muros de sos vanos presentant, in prus, elementos architetònicos decorativos - comente a architraves realizados a rilievu ladu, lesene, numerosos bancones funeràrios risparmiados in sa roca, portellos achitravati e dòpias curnisas - e rastros de tintura ruja a sos muros e subra de su pamentu.
Sa tumba VIII tenet un'isvilupu planimètricu pluritzellulare, cun a su mancu 12 ambientes dispostos in modu irregulare. S'ùrtimu ipogeu, sa tumba IX, belle de su totu distrùidu, presentat un'impiantu pluritzellulare, cun 10 vanos a fundu cuadrangulare.
Sas domus si datant intre su Neolìticu finale (cultura de Otieri, 3200-2800 a.C.) e s'Eneolìticu.
Istòria de sos iscavos
Sas tumbas fiant istados iscobertas in su 1976, a pustis de sos traballos de sbancamento pro su fàbricu de su caminu Otzana-Cantoniera Iscra. Aiant sighidu duas campagnas de iscavu, a òpera de Giuseppa Tanda, in su 1976 e in su 1977-78.
Bibliografia
G. Tanda, "Notiziario", in Rivista de Iscièntzias Preistòricas, 1977, pp. 360-366;
G. Tanda, "Unos cantos cunsideros in su situ archeològicu de Molia-lllora (SS)", in Cartulàrios Bolotanesi, 6, 1980, pp. 63-77;
G. Tanda, "Anàlisi chìmicu-mineralogiche de unu campione de muru pintadu de sa domus de janas I de Molia-Illorai", in Rivista de Iscièntzias Preistòricas, XXXVI, 1-2, 1981, pp. 291-300;
G. Tanda, "Illorai (Sassari). Loc. Molia", in Sos Sardi, Sa Sardigna de su Paleolìticu a s'edade romana, a cura de E. Anati, Milanu, Jaca Book, 1984, pp. 275-277;
G.M. Demartis, "Unas cantas osservatziones subra de sas domus de janas riproducenti su cobertura de sa domo de sos bios", in Nou Bullettino Archeològicu Sardu, 1, 1984, pp. 9, 17;
G. Tanda-A. Mura-G. Pittui, "Itinerario n. 1 - Illorai, necròpoli a domus de janas de Molia", in Goceano. Sos sinnos de su passadu, catàlogu a sa mustra, Sassari, Chiarella, 1992, pp. 109-113.
Comente arribbare
S'essit dae Illorai in diretzione de Nùgoro, finas a adobiare sa Provintziale n. 153; nche si ponet in diretzione Sud, cara a Otzana. A pustis de àere rugradu s'Istatale 129, dae Macumere a Nùgoro, si sighit ancora in diretzione Otzana pro belle 2,5 km, finas a rasentare s'àrea ue est fossada sa necròpoli.
Tipologia Contenuti:
Cumplessu archeològicu
Archeologia
Fruibilità: sitiadu non gestidu
Provincia: Sassari
Comune: Illorai
Macro Area Territoriale: Nord Sardigna
CAP: 07010
Indirizzo: SP 33 - località Molia
Aggiornamento
Dove si trova
Testi
Autore : Tanda, Giuseppa
Autore : Tanda, Giuseppa
Risultati 2 di 1146929
Visualizza TuttiAudio
Anno : 1977
Anno : 2002
Risultati 2 di 10593
Visualizza Tutti
Commenti