Goni, Nuraghe Goni

Su nuraghe est localizadu in un'altura chi degradat subra de sas baddes de S'Utturu e S'Idda a SI e de Pala e Nuraxi e de Riu Uvìni a N-NO.
S'edifìtziu, monotorre tzirculare de belle m 10 de diàmetru, s'adatat a s'altura, includende in sas istruturas de base froridas de roca naturale. Su paramentu muràriu esternu, costituidu dae blocos de carcare sbozzati e dispostos in filari regulares, si cunservat pro un'artària màssima resìdua de m 8,10. In sos chirros espostos a Ovest e a SI, a d un'artària de m 3/3,5 de sa terra, resurtat ladina un'interventu de restàuru fatu in s'antighidade, aende·si rèndidu netzessàriu a càusa de su tzedimentu de sas murature.
S'intrada a su monumentu (m 0,70 x m 1,40 de artària), furriadu a SI, est iscumpassadu dae un'architrave (m 1 x m 0,70 x m 0,40) afortigadu de finestrello de iscarrigamentu. Su passadissu retrostante, de m 2,5 de longària, presentat - subra de sa d. - s'intrada a su vanu iscala, crolladu e torradu a adatare comente a nitza (sunt ancora visìbiles chimbe istradeddas). Sa càmera a "tholos", intrega (artària m 8), marginada dae tres nitzas dispostas a rughe, tenet pranta tzirculare (diàmetru m 4,38). Sa nitza de d. mesurat m 1,10 x m 1,60 x m 3 de artària; sa nitza de fundu medida m 1 x m 1,30 x m 3 de artària; sa nitza de s. mesurat m 1,30 x m 1,36 x m 3 de artària.
In su muru de intrada, sopraelevato de m 3,35 de s'atuale pranu de calpestio, s'aberit su vanu de s'iscala chi giughiat a su terratzu (m 0,70 x m 1 de artària). L'iscalat, de setzione a forma de trapètziu (m 0,65/0,32 x m 0,90/1,55 de artària), versat subra de s'artu de sa turre.

Istòria de sos istùdios
Su nuraghe est signaladu finas dae sa metade de su sèculu passadu.

Bibliografia
G. Lilliu, sos de I nuraghes, turres preistòricas de sa Sardigna, Casteddu, Sa Zattera, 1962, pp. 18-19, 63, 162-164, tavv. XIV-XVI;
G. Lilliu, sos de I nuraghes. Turres preistòricas de Sardigna, prefatzione de A. Moravetti. Nùgoro, Ilisso, 2005, pp. 110-111, 239-241, 286-289, tavv. XIV-XVI;
E. Contu, "S'architetura nuràgica", in Ichnussa. Sa Sardigna de sas orìgines a s'edade clàssica, Milanu, Scheiwiller,1981, pp. 3-175;
D. Cocco, "Goni", in Sos Sardos, Sa Sardigna de su paleolìticu a s'edade romana, a cura de E. Anati, Milanu, Jaca Book, 1984, pp. 103-106;
M. Sequi, Nuraghes: manuale pro connòschere 90 grandu turres megalìticas de sa Sardigna, Robbiate, Multigraf, 1985.

Comente arribbare
Etotu a su cumintzu de s'abitadu de Goni, acudende dae Santu 'Asili, si pigat unu caminu isterradu subra de sa manca, chi giughet a sa Diga subra de su Lagu de Mulargia; la si cursat pro unos 1 km finas a su primu bìviu. A custu puntu s'acumprida a manca e si sighit pro una chèntina de metros. Lassada su caminu, chi s'istèsiat, si sighit a pees artziende su ripido chi bessat de su montigru. Su nuraghe, visìbile dae largu, si crompet in bìndighi minutos.