Casteddu, Archìviu de Istadu

Archivio di Stato di Cagliari. Foto di Ministero della Cultura

S'edifìtziu mannu a beru s'incrarat subra de s'àngulu intre sas bias Sonnino e Gaddura, sutaliniende·nde s'andamentu cun unu trincu a 45° chi costituit su prospetu printzipale.
Pessadu in su 1921 comente a sede de s'Archìviu de Istadu, in cursu de òpera su Ministèriu de sos Traballos Pùblicos aiat detzìdidu de bos assetiare in manera temporale fintzas su Gèniu Tzivile, destinatzione de impreu non pro àteru respetada finas a su 2000 in sos duos pranos agiuntos etotu a tale fine. S'istrutura fiat istada inaugurada in su 1927 nointames unas cantas partes no esserent ancora de su totu rifinidas.
Su palatzu tenet unu ruolu rilevante in campu urbanìsticu ca aiat tentu funtzione de trainu pro s'espansione noa de sa tzitade cara a oriente, in manera unida a sos edifìtzios de sa Caserma de sos Vìgiles de su Fuoco (oe derrùida), de sa Legione de sos Carabineris e de su contiguo parcu de sas Rimembranze, totus cuntemporàneos e subra de sa bia Sonnino.
Presentat un'istrutura planimètrica agiumai cuadrangulare cun sos prospetos caraterizados dae un'austeru inditu neo-cinquecentista cun elementos de su Rinaschimentu e manieristas. S'istrinta fatzada angulare, racchiusa intro robustas aiais paradu a bugnato rùsticu, est detzisamente sa prus importante, presentende unu portale marmòreu cun piedritti in aggetto, tìmpanu curvilineo truncadu e una ventana subrastante cun mensola in rilievu; in assas, in sos duos livellos superiores, separadas dae una curnisa marcapiano, s'aberint ventanas cun tripla lughe, cun tìmpanu sa prima, cun mensola s'ùrtima. Unu cornicione a forte aggettante sorretto de peducci a ritzolu serrat s'edifìtziu chi presentat anàloga beste in sos longos prospetos laterales, ue ispicant, unu pro parte, sos portales centinati acostagiados dae semicolonne e iscumpassados dae curridores balaustrati, in prus de chi sas ventanas realizadas in manera diversa pro cada livellu.

Istòria de sos istùdios
Una rassegna de sos istùdios s'agatat in sa bibliografia relativa a s'ischeda in su volùmene de s'"Istòria de s'arte in Sardigna" subra de s'architetura oto-novecentesca (2001).

Bibliografia
M. Pintus, "Architeturas", in Casteddu Bighinados istòricos. Villanova, Cinisello Balsamo, A. Pitzos, 1991, pp. 142-143;
G. Loddo, Guida a s'architetura cuntemporànea de Casteddu 1945-1995, Casteddu 1996, p. 89;
F. Masala, "Sa formatzione de sa tzitade burghesa", in A. Accardo, Casteddu, collana "Istòria de sas tzitades italianas", Roma-Bari, Laterza, 1996, p. 249;
F. Masala, Architetura de s'Unidade de Itàlia a sa fine de su '900. Nùgoro, Ilisso, 2001, ischeda 57.