Sas ruinas de Tharros s'agatant subra de su Capo San Marco, estrema propaggine O de sa penìsula de su Sinis.
In edade post-clàssica a Tharros (a mòvere fortzis de su sèculu V d.C.) s'assistit a una trasformatzione de sos ispàtzios e a una ricualificatzione de sos printzipales monumentos dèvida a sa presèntzia in tzitade de una rilevante comunidade cristiana.
Acanta sas gai naradas Termas n. 1 aparint ladinos sas ristruturatziones dèvidas dae s'insertada de istruturas connètidas a su cultu cristianu, in sas cales s'est chertu reconnòschere sa catedrale e su suo battistero.
Su battistero, a fundu retangulare, est absidato a N/O. Sunt ancora visìbiles bona ala de s'àbside e su tretu de su muru perimetrale d., finas a s'artària de sa piscina, ambos in grussos blocos squadrati. Su pamentu est in lastre de basalto. Sa piscina, fossada in sa roca, est profunda m 0,78, tenet forma esagonale e resurtat rivestida cun cocciopesto e definida subra de s'oru de lastre de basalto e arenaria. Subra de su chirru N de su fonte abarrant duos capitellos de òrdine dòricu, torrados a impreare bortados comente a bases de colunna, pertinentes a una dàbile cobertura a baldachinu. Intre sas duas bases est presente, in prus, unu manufatu in arenaria e muratura, chi est istadu interpretadu comente a càtedra episcopale.
Sa bartza esagonale, pro sa casta sua, permitet de cunfrontare su battistero cun anàlogas istruturas de s'àrea tunisina e algerina, de sas Baleares e de sa Gàllia. S'anàlisi de su battistero e de sa bartza batesimale cunsentint de datare s'edifìtziu intre sa fine de su V e sa prima metade de su sèculu VI.
Pro cantu pertocat sa catedrale, permanentant ancora fortes duritos subra de sa sebestu suo. Si retenet, difatis chi lu sobrare de sa lìnia de costa apat burradu grandu ala de sa basìlica, de cale si cunservat petzi su muru perimetrale O realizadu cun blocos de arenaria.
In s'àrea cunservat in prus una sèrie de ambientes, non datàbiles cun seguridade, fraigados intre su battistero e sas Termas n. 1. S'edifìtziu termale fiat bènnidu torradu a acontzare in edade tardoantica e altomedievale, creende, fortzis, unu modestu "balneum" a s'internu de su "calidarium" de sas termas romanas, mentras su "praefurnium" fiat bènnidu trasformadu in vanu de coladòrgiu a su cumplessu cultuale beru e etotu. In custa fase, s'edifìtziu termale aiat tentu un'impreu abitativu. In sos ambientes de servìtziu fiant bènnidos a sa lughe unos cantos interros, datàbiles, gràtzias a su rinvenimentu de unas cantas monedas e a una fìbbia cun placa a U, a sa prima edade bizantina.
Subra de sa pitica altura a N pesat una pitica àula de cultu absidata, a sa cale s'est chertu atribuire, in passadu, su rangu de catedrale. S'ipòtesi benit oe esclùdida, resurtende prus credìbile l'identificare in una crèsia altomedievale, fortzis cudda "ecclesia Sancti Martzas" mentovada in documentos de su sèculu XII.
Pro su cumplessu de ambientes altomedievales serbidos dae unu putzu, subra de sa matessi punta de sa crèsia, s'est pessadu chi si potzat tratare de unu monastèriu, fundadu in un'àrea de sa tzitade oramai disabitada, fortzis a pustis de su mudamentu de sa catedrale in una àtera àrea.

Istòria de sos iscavos
A pustis de sos sachizas de sa prima metade de s'Otighentos a òpera de iscavadores improvisados, sas primas esploratziones sistemàticas comintzant a metade de su sèculu, gràtzias a sos funtzionàrios de su Museu de Casteddu. In su 1929 Antonio Taramelli pùblicat sa carta archeològica de sa penìsula de su Sinis. De su 1956 a su 1964 sos interventos benint giutos dae Gennaro Pesce, mentras Ferruccio Barreca òpera de su 1969 a su 1973. Posca, in su cursu de sos ùrtimos deghènnios, numerosos interventos de iscavu sunt istados giutos dae Enrico Acquaro e, in manera reghente, de Carla de su Vais.

Bibliografia
P. Testini, "Su battistero de Tharros", in Atos de su de XIII Cungressos de Istòria de s'Architetura. Sardigna, Roma, 1966, pp. 191-199;
R. Curcuriga, Tharros, Aristanis, 1984;
E. Acquaro-C. Finzi, Tharros, cannaca "Sardigna Archeològica. Ghias e itinerari", Sassari, Carlo Delfino, 1986;
A.M. "Giuntella, Materiales pro sa Forma Urbis de Tharros tardoromana e altomedievale", in
Materiales pro una topografia urbana. Status quaestionis e noos achirimentos. Àutos de su de V Cunvegnos subra de s'archeologia tardoromana e medievale in Sardigna, Aristanis, 1995, pp. 117-141; P.G. Spanu, Sa Sardigna bizantina intre VI e sèculu VII, cannaca "Mediterràneu tardoantico e medievale. Iscavos e chircas", Aristanis, S'Alvure, 1998, pp. 78-96;
C. De su Vais, Sa de tres vidas de Tharros sa tzitade depredata, "Darwin. Cartulàrios", n. 1 (trìulas-austu 2006), pp. 76-85.

Comente arribbare
Dae Crabas s'imbocca sa SP 6 e la si cursat, sighende sos indicos pro Tharros, finas a Capo San Marco.