Biduniu, Crèsia de Santa Maria de Ossolo

Sa crèsia est assetiada in sa lestra periferia N de s'abitadu de Biduniu, in curtzesa de su batzinu artifitziale de su lagu Omodeo. Atzufada in su birde, est chinta dae una retzintzione. In època medievale sa "villa" dipendiat de sa curadoria de Guilcier e fiat cumpresa in su giuigadu de Arborea.
In s'Otighentos s'abate Vittorio Angius registrat sa crèsia "dedicada a sa mugere Nostra in sa commemorazione de sa natividade sua", ispetzifichende chi sa denumenatzione de Ossòlo era relativa a su topònimu e ammentende chi unu tempus su santuàriu fiat inghiriadu dae "muristenes", fàbricos destinados a acasagiare sos pellegrinos giuntos pro sa novena.
Sa crèsia de su campu est datada a su 1632 de duas iscritziones subra de unu pilastru a s. de sa navada, chi ammentant sos nùmenes de sos "oberaios" Sebastiano Cau, Comida Manqua, Bidianu Manqua e de sos mastros Antoni Pina e Iuaquinu de Otieri. Su mastru Antoni Pina est su matessi Antonio Pinna chi at a traballare, intre su 1636 e su 1642, a sa fàbrica de su San Sebastiano de Sorradile.
Su santuàriu de Santa Maria at subidu importantes traballos de restàuru. Est costruidu in contzas de vulcanite rosa sumariamente sbozzati. Su fundu est longitudinale a tres navadas aiat partzidu de duas ampras arcadas. Su presbitèriu presentat unu fundu retangulare.
Sa crèsia a s'esternu est pretzèdida dae unu pòrticu, a su cale s'atzedet de su sagrato, realizadu in pedra vulcànica rosa, falende tres istradeddas. In su prospetu de su pòrticu s'aberint tres ampras arcadas a totu de ses, sos cales amparos imbarant subra de un'artu basamentu; cudda mediana est prus arta e ampra de sas laterales. A s'estrema d., attiguo a su spiovente de su cobertura, est collocadu unu piticu campanile a vela cun una sola lughe ogivale.
Sa fatzada, intonacata e pintada de rosa, acasàgiat unu portale centinato cun curnisa modanata, a inghìriu a sa cale sunt dispostos a ventaglio deos contzas in pedra murra. In sa curnisa sunt sistemados duos piticos capitellos cun decoradura vegetale. Acostàgiant su portale duos semicolonne, costituidas dae rocchi dae pedra murra, iscumpassadas dae unu tìmpanu triangulare. A dereta s'agatat unu segundu portale, de minores dimensionas, fintzas issu inghiriadu dae contzas dispostos a raggiera. Lu fianco S de sa crèsia, pretzèdidu dae s'arcada laterale a totu de ses de su pòrticu, presentat unu portale e una pitica ventana. S'àbside, de piticas dimensiones e cugugiada dae tèulas, acasàgiat una ventana retangulare iscumpassada dae un'architrave isculpidu sorretto de tres colunnas, poggianti subra de artas bases e coronadas dae allongados capitellos. In su costàgiu N, in cale s'aberit una ghenna, est un'ala porticata sustentada dae bator colunnas cun truncos modanati coronados dae capitellos.

Istòria de sos istùdios
Sa crèsia est ogetu de una sintètica ischeda in su volùmene de Francesca Segni Pulvirenti e Aldo Sari subra de s'architetura tardogòtica e de influssu de su Rinaschimentu (1994).

Bibliografia
V. Angius, boghe "Biduniu", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su Re de Sardigna, II, Torinu, G. Maspero, 1834;
T.K. Kirova-A. Intrinent-A. Bergamini, "Architeturas de sa religiosidade populare in sa Sardigna de su sèculu XVII: Cumbessias e Muristenes", in Arte e Cultura de su '600 e de su '700 in Sardigna. Àutos de su cunvegnu natzionale Nàpule, Editziones Sientìficas Italianas, 1984;
O. Lilliu, Fordongianus. Sa "domo aragonesa" de bia Traianu, Casteddu, Castello, 1985;
A. Garau, "Progetos de recùperu de sas crèsias minores de Ardaule", in I musuleos e sas crèsias de Ardaule, a cura de G. Deiana, Ardaule, Litotipografia AGA, 1992;
F. Segni Pulvirenti - A. Sari, Architetura tardogòtica e de influssu de su Rinaschimentu. Nùgoro, Ilisso, 1994, ischeda 89.