Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Altzaghena, Tumba de gigantes Moru

Altzaghena, Tumba de gigantes Moru

Altzaghena, Tumba de gigantes Moru

Sa tumba est situada a Nord-est de su nuraghe Albucciu, a unos dughentos metros de distàntzia, longu lu tratzadu de sa SS 125, subra de s'oru otzidentale de sa pranura de Altzaghena, in s'ala de intro gadduresa.
Sa tumba de sos gigantes Moru est un'esèmpiu de interru colletivu megalìtica de Edade Nuràgica chi s'impostat subra de unu prus antigu monumentu funeràriu de su tipu a allée couverte a cale est agiunta posca s'esedra. Custa casta est difùndida meda in Gaddura.
S'esemplare de Altzaghena est costituidu dae unu vanu funeràriu a fundu retangulare (longària belle m. 11,5 e larghesa belle m. 5,20; longària interna de su passadissu belle m. 9,10), ascrivibile a sa casta de su passadissu dolmenico a ischema trilitico, delimitadu dae unu paramentu internu realizadu cun lastras de artària variàbile infisse in manera verticale in su terrinu, alternadas in unos cantos puntos cun muratura a sicu posta in òpera cun sa subraponidura de blocos dae pedra de grussas dimensiones. Custu vanu fiat destinadu a acasagiare sos defuntos interrados, depostos a s'internu de s'artu,  removende unu de sos lastrones tabulari (chi a su cumintzu lu coberiant, oe nde restat petzi unu). Su passadissu funeràriu resurtat ancora inghiriadu e amparadu dae unu tùmulu cumpatu de pietrame e terra chi garantit un'amparu sòlidu a sos muros suos, crompende una grussesa murària notèvole chi vària de unu mìnimu de m. 1,80 a unu màssimu de m. 2,25.
Su tùmulu in sa parte posteriore est absidato, e in manera frontale est cuntentu dae una fatzada retilìnea chi nd'impedit su dilavamento.
Sa parte anteriora de su monumentu fiat caraterizada dae un'esedra, est a nàrrere un'ampru ispàtziu antale in cale si tzelebraiant sos ritos e distintu, de norma, de una fatzada monumentale: de issa, a dolu mannu, residuano una sèrie de blocos e piticas lastras chi non cunsentint de nd'apretziare s'originària maestosidade tìpica de sos monumentos megalìticos meda est chi sa tumba de Moru aparit prus pagu imponente respetu a sas serentes tumbas de sos gigantes de Li Lolghi e de Coddu Vecchiu sas cales, imbetzes si presentant grandiosas in manera piessigna in cunfrontu.
Sos datos de iscavu, nointames, giughent a ipotizare chi sa tumba de Moru tenneret giai in orìgine una monumentalidade diferente, est a nàrrere chi s'esedra no esseret caraterizada dae lastrones ortostatici infissi in su terrinu, posca asportati in su tempus: sa compattezza de su terrinu a sa base de cantu resìdua de sa fatzada e sa tintura sua, puru su rinvenimentu de bundante materiale tzeràmicu adossadu a sos blocos resìduos in manera aparente in sa sua giacitura originària, lassant ipotizare chi su monumentu tenneret unu prospetu in muratura a sicu realizada cun blocos semilavorati de diversas dimensiones, dotadu a su tzentru de una manna stele, sa cale presèntzia est sugerida dae duos blocos parallelos postos in curtzesa de s'intrada funtzionales a s'echilìbriu de sa matessi.
Sas tumbas de gigantes fiant fraigadas a su sòlitu in curtzesa de unu bidditzolu o de un'insediamentu abitativu cun nuraghe a sas cales bisòngios  funeràrios assolviant: fintzas s'esemplare de Moru non faghet etzetzione e s'agatat, difatis, assetiadu a dughentos metros de su nuraghe Albucciu a cale, segundu sos istudiosos, fiat pertinente.
Su monumentu, datàbile a su Brunzu mèdiu (XVIII-su de XVI sèc. a.C. belle) in sa sua in antis fase costrutiva, e a su Brunzu reghente (a inghìriu a su de XIII sèc. a.C. belle) in sa fase de restruturatzione, at tentu una continuidade de impreu finas a su Brunzu finale-in antis edade de su Ferro (su de X sèc. a.C. belle) ma est documentada fintzas una fase de frecuentatzione sutzessiva: sos iscavos archeològicos giutos in s'àrea ant atestadu testimonias de edade Pùnica, cales una stele chi giughet influidu unu sinnu alfabèticu (unu daleth, chi currispondet a sa de bator lìteras de s'alfabetu pùnicu connètidu a su cultu de sa dea Tanit), e una moneda pùnica cun conca de Tanit e protome ecuina (datàbile intre su 300 e su 264 a.C.). Sende chi in ocasione de sas iscumbatas archeològicas non siant istadas atzapados rastros de interru de custa època, nointames sa casta de sos repertos induit a retènnere chi a su logu esseret reconnota una valèntzia sacrale.

Istòria de sos iscavos
Sa tumba de sos gigantes, posta in evidèntzia in su 1988 in ocasione de traballos pro s'ampliamentu de su caminu poderale chi sa costeggia, est istada ogetu de iscavu deretu a pustis de s'iscoberta sua.

Bibliografia
S. Bagella, Tumbas de sos gigantes e àteros interros nuràgicos, in A. Moravetti, P. Melis, L. Foddai, E. Arbèschida (a cura de), Corpora de sas antighidades de sa Sardigna. Sa Sardigna nuràgica. Istòria e monumentos, Carlo Delfinu Editore, Florèntzia 2017, pp. 277-290.
A. Moravetti, Nòdida subra de sas tumbas de sos gigantes, in A. Moravetti, E. Arbèschida, L. Foddai (a cura de), Corpora de sas antighidades de sa Sardigna. Sa Sardigna nuràgica. Istòria e materiales, Carlo Delfinu Editore, Roma 2014, pp. 49-64.
A. Antona, Altzaghena. Pedras sena tempus, Tàtari 2013, p. 110.
Antona Ruju, M. L. Ferrarese Cerutti, Su nuraghe Albucciu e sos monumentos de Altzaghena, collana "Sardigna Archeològica. Ghias e itinerari", Carlo Delfinu Editore, Tàtari 1992, pp. 13, 23, 66 (fig. 30), 67 (fig. 31), 68 (fig. 32), 70 (fig. 33), 71 (fig. 34), 72-81.
L. Aia impreadu, S. Pirisinu, Gaddura: dolmen, nuraghes, casteddos. Itinerari de archeologia in sa provìntzia de Tàtari, Casteddu, Editora democràtica sarda, 1991.
A. Antona Ruju, Altzaghena. Tumba de gigantes in localidade Moru, in "Bulletinu de Archeologia", Ministèriu Beni Culturales, Roma 1990, pp. 254-255.
A. Antona Ruju, M. L. Ferrarese Cerutti, E. Castaldi E., Altzaghena. Monumentos archeològicos, Carlo Delfinu Editore, Tàtari 1984.

Comente arribbare
Sa tumba de Gigantes Moru s'agatat in localidade Malchittu, a sas ghennas de Altzaghena. Si crompet cursende su caminu istatale 125 Altzaghena-Terranoa (SS 125). In s'àrea sunt presentes in prus su Nuraghe Albucciu (a 200 mt belle) e su tempietto de Malchittu (a 1,5 km).

Categoria Struttura: àrea o parcu archeològicu

Tipologia Contenuti: Monumentu archeològicu
Archeologia

Fruibilità: Abertu

Provincia: Sassari

Comune: Arzachena

Macro Area Territoriale: Nord Sardigna

CAP: 07021

Indirizzo: SS 125 orientale sarda - località Stazzo Moru

Telefono: +39 345 5760538 +39 345 7200094 +39 0789 83401

Email: archeologia@gesecoarzachena.it

Sito Web: www.gesecoarzachena.it

maju - cabudanni

Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica

10:00 - 19:30

santugaine - abrile

Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica

10:00 - 19:30

Informazioni sui biglietti e sull\'accesso:

Sos oràrios podent subire variatziones: cussigiamus de consultare semper su sitiadu web de s'ente gestore. Pro tènnere informatziones semper agiornadas subra de sos billetes, data sa varieta de sas cumbinatziones de bìsita e de sas ofertas cumulativas si tasit a sa pàgina-ticket web dedicada in su giassu de su gestore.

Modalità di accesso: a pagamentu

Informazioni sui servizi: Sas bìsitas ghiadas sunt inclùdidas in su costu de su billete, subra de aparauladura, o pedende in biglietteria sos oràrios de partèntzia. Sunt disponìbiles fintzas sas audioguide.

Aggiornamento

19/4/2024 - 13:45

Servizi

Bookshop Bookshop

Audioguide Audioguide

Visite guidate Visite guidate

Accessibilità fisica facilitata per visitatori con esigenze specifiche Accessibilità fisica facilitata per visitatori con esigenze specifiche

Dove si trova

Commenti

Scrivi un commento

Invia