Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Crabas, Monumentos romanos de Tharros

Crabas, Monumentos romanos de Tharros

Crabas, Monumentos romanos de Tharros

S'antigu insediamentu de Tharros pesat a s'estremidade S de sa penìsula de su Sinis. S'isparghet in su golfu de Aristanis subra de una pesada de anfiteatru naturale delimitadu a N de su montigru de Su Muru Mannu, a O de sa de sa turre de San Giovanni e a S de s'istmo chi collegat custa ùrtima a su promontòriu de Capo San Marco.
La bìsitat a sos restos romanos de Tharros podet comintzare de sa canalizzazione in "opus mixtum", ala de su sistema de alimentatzione ìdrica tzitadina, a palas de sa crèsia de San Giovanni. Si pigat posca su caminu romanu, cun tìpicu basolato de basalto, acostagiada dae restos de edifìtzios.
Cursada su caminu s'acumprida a s. pro su "cardu maximus". A N, subra de su montigru de Su Muru Mannu, est presente unu tèmpiu, fortzis dedicadu a Demetra. Fundadu in edade pùnica, fiat istadu trasformadu in edade romana in un'istrutura a fundu tripartidu cun vanos segundàrios.
Si lompet a s'"anfiteatru", un'istrutura tzirculare tardoromana inghiriada dae una cavea (m 32 x 30), e a su tofet cun sos restos affioranti de su bidditzolu nuràgicu. Si crompent posca sas fortificatziones N chi ammustrant una fase pùnica e una fase romana republicana.
Si cursat a redossu su "cardu maximus" lompende a su "castellum aquae", printzipale serbatoju ìdricu tzitadinu. Custu est retangulare (m 13,8 x 11,5) e est costruidu in "opus mixtum"; l'interno, torradu a mòvere in tres navadas de 8 pilastros de cales 4 tzentrales, tenet su pamentu in cocciopesto.
Sobrende pro su caminu cara a su mare, si notat a d. unu bighinadu abitativu; a s. si bidet un'edifìtziu in òpera mista chi pro sa richesa de sos intonaci, sa presèntzia de unu putzu, s'impostadura planimètrica, est reconnoschìbile comente cumplessu termale: est costituidu dae un'ambiente retangulare subra de cale s'aberint duos vanos chi ponent in ambientes absidati.
Dae segus sas termas, sighende e svoltando a s. a pustis de su "tèmpiu de sas gulas egìtzias", si bidet unu àteru edifìtziu termale de s'II sec. d.C.; restant su spogliatoio, su "tepidarium", su "calidarium", e duos vanos subra de cales fiat impostada una cisterna. A N s'adobiat su "ecclesia sancti Martzas", tzentru de un'àrea cun vàrias testimonias edilìtzias de època tardoantica.
Ripercorrendo a redossu su caminu lastricadu cara a S, s'ammirant sos restos de su "tèmpiu monumentale", dotadu de unu poderosu muru de retzintzione in òpera isodoma in sos chirros N/O e N/E, e fossadu in s'arenaria subra de sos unos àteros chirros (m 34 x 16). Sa prima fase de su santuàriu datat a s'IV/III sec. a.C. Una pigada a istradeddas giughiat a s'altare retangulare; s'artziadu fiat decoradu cun semicolonne dòricas. Acanta a s'edifìtziu, subra de su chirru S, s'aberiat una cisterna rituale.
Galu prus a S si lompet a su "tèmpiu a fundu semìticu", cun unu de sos bator chirros segadu in su bancu pedrosu; presentat unu mosàicu polìcromu pone·las su pamentu de s'II sec. d.C.
Si lompet posca a sa "zona de sas duas colunnas", una de sas cales sovrastata de unu capitellu corìntziu-itàlicu. S'àrea est carca de restos de difìtzile identificatzione, francu unu tempietto distilo, tardorepubblicano, cun duos pilastros in sos cherbeddos e pigada de atzessu de chimbe istradeddas.
A S, lu turmentadu tràidu de costa est cantu restat de s'àrea portuale. In sa matessi diretzione, sas "termas de su cunventu betzu" rapresentant su prus ricu cumplessu termale de sa tzitade, datàbile a sa fine de s'II sec. d.C. Est costruidu in "opus mixtum" e laterizio e si disponet subra de tres livellos: de su "apodyterium" cun bancone in muratura e alloggiamenti triangulares, si colat a su "frigidarium" cun duas bartzas in manera originària mosaicate; duncas a sos tres "calidaria" chi evidèntziant sas "suspensurae" in bessali subra de cale imbaraiat su pamentu.
Cara a N si crompet s'istampu, pratza triangulare lastricada in basalto, cun bighinas zonas abitativas. Sas domos teniant unu vanu de atzessu subra de cale s'incraraiant sos aposentos. A bortas bi fiat unu pranu superiore. Sas butegas ocupaiant un'ùnicu ambiente.
A S/O si notant istruturas in forma de basamentu quadrilatero (h resìdua m 3,50). Una necròpoli de edade romana imperiale si localizat a N de su tofet in prus de sas fortificatziones romanas.

Istòria de sos iscavos
Sas iscumbatas de su giassu aiant pigadu inghitzu in su 1838 a òpera de su marchesu Scotti e de su gesuita Perotti. In su 1842 un'iscavu chertu dae su re de Sardigna Carlo Alberto aiat arrichidu de monedas dae oro, prendas e scarabei sas colletziones beras de Torinu. Gràtzias a su re si fiat otentu sa proibitzione de iscavos clandestinos finalizzati a s'illètzitu arrichimentu. In su 1851 Lord Vernon, un'inglesu chi acumpriat su "Grandu Giru" de Itàlia, aiat fossadu 14 tumbas a càmera ipogea e, a prus, aiat agatadu medas prendas, chi aiat giutu cun sese in Inghilterra. Sas iscobertas destarono s'interessu de sos abitantes de sa bighina Crabas chi aiant violadu unas 500 tumbas. In su 1860 su tando diretore de su museu de Casteddu, Gaetano Cara, aiat iscobertu unas cantas tumbas pùnicas continentes ricos asciugàrios, chi aiat sutràidu e aiat ofertu a sos printzipales museos de Europa bendende·los in fines a su British Museum de Londra. De su 1956 a su 1964 Gennaro Pesce aiat giutu a sa lughe movet de s'abitadu a E de sa turre de San Giovanni e, cara a N, s'àrea de su tofet. Ferruccio Barreca, in su 1958, aiat individuadu su tempietto subra de s'estremidade de su Capo San Marco e, de su 1969 a su 1973, aiat sighidu sos iscavos de s'abitadu, de sas fortificatziones e de su tofet. Custa ùrtima àrea fiat istadu indagada in collaboratzione cun Enrico Acquaro.

Bibliografia
G. Pische, "Tharros", in Entziclopedia de s'arte antiga, clàssica e orientale, VI, Roma, 1966, pp. 800-806;
E. Acquaro - C. Finzi, Tharros. Sassari, C. Delfino, 1986 (Sardigna archeològica. Ghias e itinerari; 5);
R.D. Barnett-C. Mendleson, Tharros. A Catalogue of Material in the British Museum from Phoenician and Other Tombs at Tharros, Sardinia, London, British Museum, 1987;
M. Astores, "Anàlisis de sa cunfiguratzione urbana de Tharros", in Tharros, a cura de P. Desogus, Nùgoro, 1991, pp. 23-37;
R. Curcuriga, Tharros, Aristanis, G. Corrias, 1993;
C. De su Vais, Sa de tres vidas de Tharros sa tzitade depredata, "Darwin. Cartulàrios", n. 1 (trìulas-austu 2006), pp. 76-85.

Comente arribbare
Dae sa fratzione de San Giovanni de Sinis sighire cara a S pro 1 km ca. subra de sa SP 6.

Tipologia Contenuti: Cumplessu archeològicu
Archeologia

Provincia: Aristanis

Comune: Cabras

Macro Area Territoriale: Tzentru Sardigna

CAP: 09072

Indirizzo: SP 6 - località Tharros, San Giovanni di Sinis

Sito Web: www.tharros.sardegna.it/info-e-prenotazioni/orari-e-modalita-di-visita-di-tharros

Aggiornamento

10/10/2023 - 11:54

Dove si trova

Commenti

Scrivi un commento

Invia