Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Sorradile, Necròpoli de Sas Lozas e Isterridorzu

Sorradile, Necròpoli de Sas Lozas e Isterridorzu

Sorradile, Necròpoli de Sas Lozas e Isterridorzu

Sos cumplessos de "Sas Lozas" e "Isterridolzu" pesant in sos aspros declivi tufacei chi digradano cara a su riu Tirsu, in su Barigadu, regione de sa Sardigna tzentrale.
Sa necròpoli de Isterridolzu est cumposta, a s'istadu atuale de sas chircas, de 6 ipogeos iscalabrados meda.
Sas intradas de sas tumbas, girados a S/SI, sunt pretzèdidos dae unu breve padiglione (tumbas II e III) o de unu "dromos" (tumbas I, IV e V). Sa tumba BI tenet su portellu de atzessu in evidèntzia direta. Sos impiantos sunt pluritzellulares, cun 2/5 vanos. Sos portellos de intrada, esternos e internos, sunt a s'ispissu riquadrati de curnisas in rilievu. Intre sos elementos de caràtere sacru, si signalant fossette votivas, fossadas in generale in su pamentu de s'anticella, piticas nitzas pro ofertas e pintura ruja, sìmbulu de su sàmbene e de sa rigeneratzione.
S'ipogeu prus importante est sa tumba I, cun "dromos" (lungh. m 7,55), un'anticella e duas tzellas. S'anticella, cuadrangulare (m 2,10 x m 2,30; alt. m 1,45), ammustrat muros cun profilu retilìneu e bòveda in lèbia pendèntzia cara a s'intrada. In su pamentu est una fossetta votiva. Subra de su muru de fundu, sopraelevato subra de su pamentu, s'aberit su portellu de atzessu a sa prima tzella, in asse cun s'anticella; su vanu, cuadrangulare (m 1,55 x m 1,35; alt. m 1,10) cun muros curvilinee e bòveda còncavu in manera lèbia, presentat subra de sa manca, sopraelevato subra de su pamentu, su portellu de atzessu a sa segunda tzella. Custa est sub-retangulare (m 3,15/2,80; alt. m 1,65) cun muros retilìneos (de intrada e de fundu) e in manera irregulare curvilinee.
Su cumplessu de Sas Lozas est costituidu dae 5 domus, de cale 4 agrupadas, sa de chimbe a unos 100 m a N/E de sas pretzedentes.
Sas castas planimètricas sunt vàrias: a isvilupu centripeto (tumba I), a isvilupu trasversale (tumba IV, cun duos vanos e una grandu tzella retangulare cun bòveda a unu spiovente), a projetzione longitudinale (tumbas II e III, de pare a pare bicellulare e pluritzellulare cun anticella de semitzircolare coberta dae bòveda spiovente). Sa tumba V, in parte distruida, no est a discansu leggibile. Sos ipogeos ammustrant interessantes motivos architetònicu-decorativos: bòvedas a "semiscudo" cun travetti a raggiera in rilievu (tzella de sa tumba I; vanu semitzircolare de sa tumba II; tumba III, sena sa cumpositzione figurativa), spioventi cun travetti dispostos perpendicolarmente (tumba IV), muros e sas bòvedas cun fascas e lesene in rilievu (tumbas I, II, IV), scanalature e fossette votivas. Sa domus prus interessante e articulada de su cumplessu est sa tumba I, puru in manera grave iscalabrada e rimaneggiata. Issa cunsistet in ses ambientes dispostos a fùrriu a una tzella majore "A", pretzèdida in orìgine de un'anticella. Sa tzella "A", retangulare (m 5,20 x m 2,50/2,70; alt. m 2,75/2,35), cunservat in sa bòveda sos rastros de sa rapresentatzione de unu cobertura a unu spiovente cun 5 travetti isculpidos a rilievu negativu; custos imbarant in manera laterale subra de una fasca in rilievu suta de sa lìnia de sa bòveda e subra de lesene de àngulu, de cale una sola visìbile a manca. Subra de su muru mancu s'aberiat su portellu pro su vanu "B", cuadrangulare in manera irregulare, cun muros a andamentu còncavu-convesso e bòveda irregulare. De un'abertura in su muru S/O de custu ambiente s'atzedet a una pitica tzella subcircolare cun bòveda lada. Subra de su matessi muru, a m 1,20 de su pamentu, s'agatant sos restos de unu portellu chi poniat in su vanu c.
Torrende a sa tzella "A", dae su chirru deretu, s'atzedet a sos vanos "F" e "G", ambos de fundu irregulare e belle de su totu crollados; subra de su muru de fundu de sa tzella a, in positzione tzentrale, unu pilastrino semiconico (alt. m 0,90; largh. m 1,05 base, m 0,50 tzimas) cun tres pedarole cunsentit de atzèdere a su vanu "D". Su portellu, a forma de trapètziu, est incuadradu dae unu triplice rincasso a curnisa. Sa tzella "D", cuadrangulare (m 1,80 x m 1,60; alt. m 1,30) e torrada a pesare de m 1,50 respetu a su pretzedente ambiente, tenet muros retilìneos. Subra de su muru E, torradu a pesare de m 0,75, si tenet unu àteru ambiente cun abertura a muru de pranta subquadrangolare (m 1,80 x m 1,70; alt. m 1,00).
Sas necròpolis sunt datàbiles a su Neolìticu finale – Eneolìticu.

Istòria de sos iscavos
Su giassu est istadu indagadu in sas ùrtimas dècadas de su sèculu passadu.

Bibliografia
M. R. Nieddu, "The domus the janas necropolis of Isterridorzu in Sorradile (Aristanis)", in Sardinia, Papers from the EAA third annual meeting at Ravenna 1997, 3, collana "BAR international series", 719, a cura de A. Moravetti, M. Pearce, M. Tosi, Oxford, Archaeopress, 1998, pp. 127-128, figg. 1-4;
M. R. Nieddu, "Sa necròpoli a domus de janas de Sas Lozas a Sorradile (OR)", in Cartulàrios Bolotanesi, 25, 1999, pp. 399-407.

Comente arribbare
Pro cròmpere sos sitos de Sas Lozas e Isterridolzu bisòngiat essire dae s'abitadu de Sorradile conca a Biduniu; coladu custu ùrtimu tzentru, protzedende conca a Ortzai, a pustis de unos 7 km si rugrat su ponte de Lochele. Si lassat sa màchina e si sighit a pees pro una mulattiera subra de sa manca, in diretzione Nord; si superat s'altura de Mandra Puzzones finas a adobiare sa bassa altura de Sas Lozas, a impinna a su riu, ue est assetiada sa necròpoli. Sas domus de Isterridolzu sunt assetiadas pagu in prus de Sas Lozas, prus a badde.

Tipologia Contenuti: Cumplessu archeològicu
Archeologia

Fruibilità: sitiadu non gestidu

Provincia: Aristanis

Comune: Sorradile

Macro Area Territoriale: Tzentru Sardigna

CAP: 09080

Indirizzo: SP 84 - localita Sas Lozzas

Aggiornamento

16/10/2023 - 09:28

Dove si trova

Commenti

Scrivi un commento

Invia