Itireddu, Crèsia de San Giacomo

Su territòriu de Itireddu at torradu rastros archeològicas chi atestant sa continuidade insediativa partinde dae su Neolìticu reghente. Su topònimu Ithir est documentadu in sas cartas de su "Condaghe de San Pietro de Silki" (XI-sèculu XIII). Sa crèsia de San Giacomo torrat a artziare a s'edade giudicale.
Sa crèsia de San Giacomo tenet formas romànicas ascrivibili a sa prima metade de su sèculu XIII. Sa letura de sas murature originàrias, in pedra calcàrea locale, est impedida dae corpos de fàbrica sutzessiva. Sa fatzada est frutu de restàuros esecutados in manera scorretta e duncas non rispecchia s'originàriu prospetu romànicu.
Su fundu longitudinale est isvilupada longu belle 12 m. Sa fatzada est coronada dae unu campanile a vela. S'ùnicu portale est de su tipu cun architrave non monolìticu gravante subra de sas murature perimetrales. In su costàgiu N s'agataiant unu portale de su tipu architravato e lunettato cun arcu de iscàrrigu a ses torradu a pesare a su presente muradu e una monofora fintzas issa archiacuta e strombata a sguanci lisas siat in s'esternu siat in s'internu. Girada a S/E, sa navada est serrada dae s'àbside.
Longu sos costàgios de s'àula mononavata si cunservant sos muros impostados subra de un'artu zoccolo a sabata e realizados in contzas vulcànicos, duncas de tonalidade iscura meda cun interpolazioni de cantones o intreos filari in basalto craru, atzinnos duncas de òpera bicroma.

Istòria de sos istùdios
Sas primas informatziones subra de Itireddu e sa crèsia de San Giacomo torrant a artziare a su sèculu XIX. Pro un'anàlisi de s'edifìtziu e una collocatzione sua istòricu-artìstica si signalat s'ischeda de Roberto Coroneo (1993).

Bibliografia
V. Angius, "Iteri-Cannedu", "Iteri-Fustialbu", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu Istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su Re de Sardigna, VIII, Torinu, G. Maspero, 1841, pp. 562-568, pp. 568-571;
R. Coroneo, Architetura romànica de sa metade de su Milli a su primu '300, cannaca "Istòria de s'arte in Sardigna", Nùgoro, Ilisso, 1993, sch. 119;
R. Coroneo, Aiat pedidu romànicas de sa Sardigna. Itinerari turìsticu-culturales, Casteddu, AV, 2005, pp. 53.

Comente arribbare
Si lassat sa SS 131 in curtzesa de Giave, pro imboccare sa SS 128 bis. Superadu s'abitadu de Mores si sighit cara a Otieri e s'adobiat subra de sa d. su bìviu pro Itireddu. Sa crèsia de San Giacomo est in s'agru a S de su paisu, in sa zona narada de Santa Elena, chi si podet sighire fintzas de sa SS 128 bis sighende sos indicos pro Pont'Ezzu.