Ìtiri Cannedu, Crèsia de Sennora Nostra de Paulis

Su territòriu intre Uri e Ìtiri Cannedu oferit unu paesàgiu chi alterna durches montigros a aspros rilievos de roca sedimentaria. Sennora Nostra de Paulis est pesada longu lu tratzadu de unu caminu romanu, posca narada "s'istrada de sos Padres" ca collegaiat custa abbadia a cudda, puru cistercense, de Santa Maria de Corte in territòriu de Sindia. Devet su nùmene suo de sa zona paulesa in cale fiat istadu fraigada, de cale sa denumenatzione Paludis o Padulis.
S'abbadia de Sennora Nostra de Paulis fiat istadu impiantata in su 1205, a pustis de una lassa a banda de su re de Torres Comita II a sos Benedetinos cistercensi, e fiat restadu in faina comente a comunidade monàstica finas a su sèculu XV. Sas murature, in pedra calcàrea, presentat sas caraterìsticas unas maestranze cistercensi operadoras in Sardigna intre XII e sèculu XIII.
Su cumplessu, reduidu a rùdere, est istadu restauradu a prus aiat torradu a leare. Redossos de su chiostru e de unos cantos ambientes de su cunventu bighinu a s'abbadia s'indivìduant a inghìriu a s'edifìtziu printzipale.
Sa crèsia fiat in rughe "commissa", est a nàrrere a tres navadas scandite de arcadas subra de pilastros e navada pagu sporgente. Subra de sa navada s'incraraiant s'àbside a fundu cuadradu e duas capellas, una pro chirru. Sos ispàtzios fiant bortados a carrada. In su muru N de s'àbside, in manera perfeta orientada, s'agataiat un'armàrgiu; in su chirru opostu s'aberiat una ventana a rughe latina. In su chirru E de su coro s'aberiat una bifora sovrastata de una monofora (richiamu a sa Trinidade) in cale si collocaiat una formella cun rughe grega.

Istòria de sos istùdios
Sos istùdios subra de s'abbadia de Sennora Nostra de Paulis s'atretzant cun cuddos subra de sa presèntzia de su mòngios cistercensi in s'ìsula. In su primu pustisgherra essit su traballu de Raffaello Delogu (1948) subra de s'architetura cistercense in Sardigna, sighidu in su 1976 de su de Ginevra Zanetti. De su 1990 sunt sos atos de su cunvegnu subra de sos Cistercensi in Sardigna aende·si tentu a Silanos in su 1987. In ùrtimu si bidat s'ischeda de Roberto Coroneo (1993).

Bibliografia
V. Angius, "Iteri-Cannedu", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su Re de Sardigna, VIII, Torinu, G. Maspero, 1841, pp. 562-568;
V. Angius, "Sassari", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su Re de Sardigna, XIX, Torinu, G. Maspero, 1849, pp. 71-375;
R. Delogu, "Architeturas cistercensi de sa Sardigna", in Studios Sardi, VIII, 1948, pp. 99-131;
R. Delogu, S'architetura de su Medioevu in Sardigna, Roma, Sa Libreria de s'Istadu, 1953, pp. 141-143;
G. Zanetti, "I cistercensi in Sardigna, Sas abbadias de S. Maria de Curtzas, de Paulis e de Coros", in Archìviu Istòricu Sardu de Sassari, II, 1976, pp. 18-20;
R. Serra, Sa Sardigna, cannaca "Itàlia romànica", Milanu, Jaca Book, 1989, pp. 418-419;
M.C. Cannas, "Decoraduras iscultòreas in sas crèsias cistercensi de sa Sardigna", in I Cistercensi in Sardigna. Aspetos e problemas de un'Òrdine monàsticu benedetinu in sa Sardigna medievale, a cura de G. Ispiga, Nùgoro, Ammnistrazione provintziale de Nùgoro, 1990, pp. 245-277;
A. Casula, "Testimonias de s'architetura cistercense in sa Sardigna setentrionale", in I Cistercensi in Sardigna. Aspetos e problemas de un'Òrdine monàsticu benedetinu in sa Sardigna medievale, a cura de G. Ispiga, Nùgoro, Amministratzione provintziale de Nùgoro, 1990, pp. 223-243;
R. Coroneo, Architetura romànica de sa metade de su Milli a su primu '300, Nùgoro, Ilisso, 1993, ischeda 59;
R. Coroneo, Aiat pedidu romànicas de sa Sardigna. Itinerari turìsticu-culturales, Casteddu, AV, 2005, p. 28.

Comente arribbare
Ìtiri Cannedu si crompet dae sa SS 131 bis de Sassari. Pro arribbare a sas ruinas de sa crèsia de Sennora Nostra de Paulis si devent cursare 8 km, finas a s'essida pro Uri; dae inoghe si sighit in diretzione de Ìtiri Cannedu pro pagu prus de unu km. Subra de sa s. si scorgono sas ruinas de sa crèsia.