Sune, Crèsia de Santa Maria de su Nie

Sa parrochiale pesat in sa parte prus antiga de su nùcleu urbanu.
Sa crèsia, intitulada a sa Vèrgine de su Nie, est s'acontzu de un'edifìtziu de su primu bator de su sèculu XVI de impiantu gòticu-catalanu, caraterizadu dae unu presbitèriu cuadradu, ribassato e prus istrintu de sa navada, bortadu a crusieras nervate gasi comente sas capellas laterales, segundu s'ischema prus difusu in Sardigna in cudda època. Fiant istados reimpiegati materiales lapidei bènnidos de su monastèriu e de sa crèsia romànica de Santu Ippolito, antiga fàbrica cale si diat èssere oridu fintzas in sos sèculos sutzessivos pro sos repìtidos rimanìgiamentos de sa crèsia.
Giai in su 1608 s'aberiat a Sune unu cantiere a sas dipendèntzias de su mastru Antioco Marras a s'òpera pro sa trasformatzione de sos fornici de intrada a duas capellas laterales, de ogivali in arcos a totu de ses, sighende sas prus agiornadas tendèntzias costrutivas de sa zona, in cale, a sos cumintzos de su sèculu XVII, si costruiat in lìnia cun sas formas noas de su Manierismu severu de importatzione itàlica.
Àteras mudas subiat sa crèsia a sa fine de su Setighentos, fintzas a cando, intre su 1798 e su 1806, s'artziaiat su campanile a òpera de su muradore bosano Antonio Selis. Su campanile, de fundu cuadradu, est partzidu in bator òrdines: su primu est afortidu a sos spigoli de aiais paradu impostadas subra de una base modanata contina in trachite, sos àteros tres, privos de aiais paradu presentant sos spigoli smussati; a s'in subra de sa tzella campanaria, cun aberturas archiacute a sos bator chirros, si sumaiat unu cupolino a chibudda, distruidu dae unu raju in su 1911.
A sa fine de sa prima dècada de su sèculu XIX, in cuncomitàntzia de su progetu de una cobertura noa a carrada de sa navada, fiat sopraelevato su prospetu de fatzada chi dat a s'organismu un'aparèntzia anacronisticamente romànica. Sa bia noa, cumintzada in su 1811, fiat scandita de sottarchi impostados subra de sas primitivas pilastrate tardogòticas adatadas a su gustu nou. A sa retrofacciata fiat adossadu una cantoria reta subra de tres arcadas.
In su sèculu passadu, restàuros restitutivi ant giutu a s'abbatimentu de sa bia, sostituida cun una bòveda de linna a duos spioventi retos subra de chimbe incavallature.
De s'impiantu prus antigu restant totora su presbitèriu e sas primas duas capellas a dereta de s'altare. Sa tribuna cuadrada, cun arcada de atzessu a ses agudu sagomata a cavetti subra de piedritti de setzione retangulare a spigoli smussati, tenet bia a crusiera cun nervaduras modanate a guscio chi imbarant subra de mensole a piràmide bortulada.
Sa capellas gòticas superstiti ammustrant sìmile cobertura, ma sas arcadas de atzessu s'àrtziant subra de piedritti retilìneos cun semicolonne in sa grussesa, iscumpassadas dae capitellos fitomorfi a dòpios ramos ispinosos ondulati e atritzados.

Bibliografia
A. Sari, "Su patrimòniu architetònicu de Sune", in Sune e su territòriu suo, Sune, Amministratzione comunale de Sune, 2003.