Nughedu, Crèsia de San Giagu

Su piticu paisu de Nughedu est adagiato subra de unu costone pedrosu de orìgine vulcànica a s'oru N/E de su Barigadu in positzione panoràmica respetu a sa badde ocupada dae sas abbas de su lagu Omodeo.
Sa parrochiale de San Giagu prospetta subra de un'ampra pratza de sa cale costituit s'iscenogràficu funda·las architetònicu.
Vittorio Angius (1843) aporrit s'epigrafe unu tempus collocada in su coro e oe iscumparta, datada 1634 e chi pertocat sa fine de sos traballos de fràigu, riferibili a su petzi internu, essende procuradore Gregorio Plassa: "PROCVRANTE GREGORIO PLASSA HOC OPVS PERFECTVM FVIT ANNO A NATIVITATE DÒMINAS M. DC. XXXIIII". Matessi dada est influida in sa crae de bia de su presbitèriu. Pro sa fatzada diat dèvere bàlere, imbetzes, la datat 1674, influida intro un'iscudu in s'interrutzione de su tìmpanu curvilineo chi sovrasta su portale.
L'interno sighit sa traditzione gòticu-catalana a àula mononavata cun arcos diaframma a ses agudu, cun capellas laterales intre contrafortes e capilla mayor cuadrangulare prus bassa e istrinta de sa navada, coberta cun bia a crusiera costolonata cun massissa gemma pendula. Sas capellas laterales sunt bortadas a carrada e si giunghent a s'àula mediante arconi a totu de ses in contzas lisos de trachite ruja. Sa capilla mayor s'incrarat a s'àula mediante un'arcu a ses agudu in trachite modanato e poggiante subra de capitellos figurativos a motivos fito-zoomorfos.
S'ecletismu de s'architetura de su Seschentos isolana s'evidèntziat mescamente in sa fatzada. Su prospetu sighit sa traditzione in su terminale pranu cun merlature a tridente, ma si nde discosta pro su sapiente impreu de unu mòdulu cuadradu chi cunferit a sa fatzada proportziones de su Rinaschimentu. Partzida in duos òrdines de una curnisa a dentelli, sutaliniada dae unu cursu de formelle in cale s'alternant puntas dae diamante e rosette, presentat in asse cun su rosone cigliato e ornadu de dentelli, unu bellu portale tardomanieristico a tìmpanu curvilineo truncadu.
Su portale est acostagiadu dae semicolonne composite impostadas subra de artos plinti chi sorreggono sa trabeazione dentellata cun fregio a formelle e su tìmpanu curvilineo, fintzas issu de su totu cursadu dae dentelli.

Istòria de sos istùdios
Sa crèsia est ogetu de una sintètica ischeda in su volùmene de Francesca Segni Pulvirenti e Aldo Sari subra de s'architetura tardogòtica e de influssu de su Rinaschimentu (1994).

Bibliografia
V. Angius, boghe "Nughedu", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su Re de Sardigna, XIII, Torinu, G. Maspero, 1845;
F. Segni Pulvirenti - A. Sari, Architetura tardogòtica e de influssu de su Rinaschimentu. Nùgoro, Ilisso, 1994, ischeda 73;
V. Mòvida, Dae su Gòticu a su Barocu in Sardigna, Tàtari, 1982;
A. Sari, "S'architetura de su Seschentos", in Sa sotziedade sarda in edade ispagnola, a cura de F. Manconi, II, Quart, 1993.