Biddanoa Monteleone, Àrea archeològica de s'Appiu

Su parcu est atzufadu in unu trassende paesàgiu incontaminato de sa costa NO de s'ìsula, cun padentes de sughere e èlighes e un'istèrrida de montes chi s'incrarant a precipizio subra de su mare.
S'àrea archeològica cumprendet unu nuraghe cumplessu, su nuraghe Appiu, situadu a sos pees de su monte Cuccu, giradu cara a su mare, trilobato, crolladu in manera esterna, ma cun a s'internu tres ampros aposentos abarrados intatas; unu bidditzolu atacadu a su nuraghe, de unas 200 cabannas; unu àteru nuraghe, monotorre; una tumba de gigantes e duos dolmen de piticas dimensiones. In sos dintorni s'agatant fintzas unu tzìrculu megalìticu e unu tèmpiu "a megaron".
Sos iscavos de su bidditzolu ant postu in lughe cabannas in grandu ala non comunicantes intre issas, chi s'incrarant subra de vàrias cortes. Tenent pranta tzirculare o cuadrangulare e sunt costruidas cun filari de pedras subrapostas e ligadas cun malta dae ludu e inzeppature.
Comente atestant sos acatamentos de giare, macine, pedras pro affilare, mortai, pestelli, coti, àstulas de seltze e ossidiana, falcetti in brunzu, vasos askoidi, ispia·nde, tegami, aia fùndidu e pesos de telàrgiu, in prus de chi abitatziones, sas cabannas fiant logos de cunservatzione de sas derrate alimentares e de isvariadas fainas: cottura de vasos, traballadura de sa lana, macinazione de sos laores. Non s'escludent in unos cantos casos fintzas funtziones cultuali.
Sos datos istruturales e stratigrafici, puru s'istùdiu de sos materiales atzapados cunsentint, a s'istadu atuale de sas chircas, de datare su cumplessu intre su 900 e su 800 a.C, cumintzos de s'edade de su Ferro.

Istòria de sos iscavos
Sas primas campagnas de iscavu, de su 2001-03, ant postu in lughe bìndighi cabannas de su bidditzolu atacadu a su nuraghe Appiu.

Bibliografia
G. Gasperetti, "Iscavos in su bidditzolu de su Nuraghe Appiu a Biddanoa Monteleone", in Memòrias de su sottosuolo: iscobertas archeològicas in sa Sardigna tzentru-setentrionale, Sassari, Museu Natzionale G.A. Sanna, Padiglione Clemente, freàrgiu 2011-abrile 2013, catàlogu de sa mustra, Casteddu, Iscola sarda, 2013, p. 73-84;
P.M. Derudas, "Su restàuru de su nuraghe Appiu de Biddanoa Monteleone", in S'ìsula de sas turres. Giovanni Lilliu e sa Sardigna nuràgica. Catàlogu de sa Mustra Casteddu, 15 martzu-30 cabudanni 2014, Roma, 28 santandria 2014-7 abrile 2015; Milanu, 6 maju 2015-14 freàrgiu 2016, Sassari, Delfino, 2015, p. 241-246;
P. Fenu, "Biddanoa Monteleone, su nuraghe Appiu e s'àrea archeològica de Puttu Codinu", in Sa Nurra e Biddanoa Monteleone, territòriu e paesàgiu, Casteddu, Regione autònoma de sa Sardigna, p. 51-59.

Comente arribbare
Dae Biddanoa Monteleone si rugrat su paisu e si sighit longu sa SP 12 in diretzione de Bosa. Aia cursadu belle 10 km, s'acumprida in sa stradina chi porrida a su Monte Cuccu e si sighit pro unos àteros 2 km finas a su giassu.