Portescusi, Necròpoli fenìtzia de San Giorgio

Su sepolcreto s'agatat subra de sa costa O de su Surcis, in sa rientranza de su Porto ischit Linna (porridu de sa linna), impreadu ancora a sos primos de su Noighentos pro s'imbarcu de su linnàmene. Sa lìnia de costa si deviat presentare in època antiga diferente in manera sensìbile de sa situatzione atuale, pro sa dàbile majore pesu de sas atuales àreas paulesas de Su Stangioni e de sa peschiera de Boi Cerbus.
Sa necròpoli cumprendet ùndighi interros fenìtzios datàbiles a su 770-750 a.C. Issas si còllocant in unu territòriu chi evidèntziat una tzerta cunsistèntzia de insediamentos nuràgicos, mentras su serente tzentru fenìtziu de Monte Sirai est a largu petzi km 7 in lìnia de àera.
S'abitadu de riferimentu de sa pitica necròpoli no est como nòdidu, ma est verosimile una localizatzione sua a N, in s'àrea de Portovesme.
Sas tumbas sunt de su tipu a casseta dae pedra. Sos restos cremati de sos defuntos sunt depostos a s'internu de ànforas cummertziales a su sòlitu impreadas a su trasportu marìtimu de recatos alimentares. S'asciugàriu est cumpostu dae tìpicas brocas rivestidas de vernitze ruja, copas e pentolini a un'ansa, in unos cantos casos fintzas prendas dae prata e armas dae brunzu.
Sos interros cun sos relativos elementos de asciugàriu, como espostos in su Museu Archeològicu Natzionale de Casteddu, sunt de etzetzionale interessu ca documentant s'incinerazione de unos cantos intre sos primos navigadores chi aiant lòmpidu e si fiant assentados subra de sas costas sardas, in tzertos casos giughende cun sese prodùidos deretu importados dae s'Oriente: su piticu sepolcreto (a su cumintzu no aiat dèvidu superare sas 20 unidades) de unu distintu grupu de fenìtzios, cun probabilidade de sos aristocràticos disigiosos de cunservare istrintos raportos de parentiu e de sutaliniare unu comunu sostratu culturale, in manera pretzisa a cantu istupadu dae chircas fatas in sas costas de s'Andalusia mediterrànea.
S'àrea de su campusantu de San Giorgio rivelat difatis unu rituale chi paret ligare su simbolismu de s'ispuntinu fùnebre a s'ostentazione de unu rangu sotziale elevadu. Custu est sugeridu dae sa presèntzia de sas prendas e de sas armas atzapados in assòtziu cun sos recipienti a su sòlitu impreados pro carrare (ànforas), versare (brocas) e consumare (copas) su binu.

Istòria de sos iscavos
Sa necròpoli fiat istada posta in lughe in su freàrgiu de su 1990, in su cursu de un'interventu de apretu a òpera de sa Soprintendenza Archeològica pro sas provìntzias de Casteddu e Aristanis.

Bibliografia
P. Bernardini, "Sos Fenìtzios in su Surcis. Sa necròpoli de S. Giorgio de Portescusi e s'insediamentu de su Cronicario de Santu Antiogu", in Sa tzeràmica fenìtzia de Sardigna. Dados, problemàticas, cunfrontos. Àutos de su Primu Cungressu Internatzionale Sulcitano, a cura de P. Bartoloni-L. Campanella (Santu Antiogu, 19-21 cabudanni 1997), collana "Colletzione de istùdios fenìtzios, 40, Roma, C.N.R., 2000, pp. 29-62.;
P. Bernardini, "Sos Fenìtzios in su Surcis", in Argyróphleps nesos. L'aorat de sas benas dae prata: esploradores, mercantes e colonos in Sardigna intre su 14. e su 6. sèc. a.C., a cura de P. Bernardini-R. De Oriano, Fiorano Modenese, Comunu de Fiorano Modenese, 2001, pp. 41-46;
P. Bernardini, "I roghi de su coladòrgiu, sas càmeras de su mudìmene: aspetos de su rituale funeràriu in sa Sardigna fenìtzia e pùnica", in Cartulàrios de su Museu, 1, 2003, pp. 257-292.

Comente arribbare
Dae Igrèsias si crompet sa SS 130 e si sighit conca a Carbònia. Su caminu rugrat sa SS 126, chi si cursat finas a s'artària de Bacu Abis, colende Conesa. S'acumprida a s., longu sa SP 82 pro Portescusi, e si sighit, insertende·si subra de sa SP 2, finas a s'àrea industriale de Portovesme. A s'artària de s'istabilimentu de s'ALCOA s'acumprida a d. cara a su mare, finas a sa necròpoli detat "de San Giorgio".