Casteddu Sardu, Muràllia de Monte Ossoni

Su situ archeològicu est situadu subra de sa tzima de unu rilievu trachitico truncu-piramidale (m 348 s.l.m.) cun ampru domìniu visivu subra de sa badde sutastante, subra de su foghe de su Coghinas e subra de unu bonu tretu de costa a E de Casteddu Sardu.
Su cumplessu cumprendet unu piticu bidditzolu de altura amparadu dae una muràllia megalìtica, segundu una casta insediativa bene documentada durante s'Eneolìticu.
Sa muràllia (lungh. m 60 belle) delimitat s'àrea orientale de su pranu (mq 1.636, 60 de superfìtzie) amparende·nde s'ùnicu ladu no amparadu dae sos muros a pèntuma.
Sa cortina (alt. max. m 3,45 subra de tres filari), chi s'isvilupat cun andamentu curvilineo e orientamentu de NE a SI, est realizada cun blocos de trachite de notèvoles dimensiones e agigu sbozzati, postos in òpera subra de filari orizontales belle regulares.
A s'istadu atuale resurtat difìtzile individuare s'intrada a sa tzinta a càusa de sa derrota de bona ala de sas istruturas; nointames, est dàbile chi s'atzessu s'aberreret, in positzione a discansu difendibile, in currispondèntzia de s'estremidade meridionale, a una distàntzia de agigu 6 m de su dirupo.
Su bidditzolu s'estendet siat in s'internu de s'àrea delimitada e amparada dae sa muràllia siat in s'esternu longu s'oru scosceso de s'altura.
Sas istruturas abitativas assetiadas a s'internu, unu tempus individuàbiles intre sa fita vegetatzione arbustiva, non sunt istadas fossadas e sunt istadas a dolu mannu distrùidas dae sa realizatzione de un'edifìtziu de su servìtziu antincendi; fintzas a s'esternu sos mèdios mecànicos tenent in ala triuladu e bisestradu sos restos de s'abitadu.
Sos iscavos giutos dae su Moravetti ant torradu materiale tzeràmicu in prevalèntzia de cultura Monte Claro e de su Vasu campaniforme (Eneolìticu evòlvidu e finale). Su rinvenimentu de materiales de cultura Bonnannaro e de edade istòrica atestat una perlongada frecuentatzione de s'àrea.

Istòria de sos iscavos
Su giassu fiat istadu ogetu de un'iscavu de apretu (giutu in su 1979 de Alberto Moravetti) a pustis de sos disacatos causados a sas istruturas de sos traballos pro s'installatzione de unu ripetidore RAI. Su cùrtziu interventu si fiat limitadu a unos cantos sàgios fatos a ridosso de su muru internu de sa muràllia.

Bibliografia
A. Moravetti, "Notiziario Sardigna", in Rivista de iscièntzias preistòricas, XXXIV, 1979, pp. 332-334;
P. Melis, Sa domus de s'Elefante, cannaca "Sardigna archeològica. Ghias e Itinerari", Sassari, Carlo Delfino, 1991, pp. 38-39;
A. Moravetti, "Muràllias megalìticas e chirras in sa Sardigna prenuragica", in M.S. Balmuth-R.H. Tykot, Sardinian and Aegean chronology: towards the resolution of relativas and absolute dating in the Mediterranean, cannaca "Studies in Sardinian archaeology", Oxford, Oxbow, 1998, pp. 161-178;
A. Moravetti, "Subra de sas fortificatziones megalìticas de sa Sardigna preistòrica", in Aspetos de su megalitismu preistòricu, Partiolla, Gràfica de su Parteolla, 2001, pp. 22-30.

Comente arribbare
Dae Casteddu Sardu si cursat sa SS 134 de s'Anglona cara a Pèifugas, finas a Multeddu; s'imbocca subra de sa s. su caminu isterradu chi torrat a artziare su montigru de sa "Roca de sos Cassadores" e si protzedit intro s'àrea de rimboschimentu forestale pro belle km 2, a s'estremidade E de su Monte Ossoni, cando chi est situada sa postazione de su servìtziu antincendi.