Regnu de Itàlia

Su caminu de sa Sardigna cara a s'arte moderna

In sa segunda metade de s'Otighentos sa Sardigna cumpartzit su clima de rinnovamentu urbanu chi caraterizat totu sa penìsula, impinnada in sa creatzione de sa moderna tzitade burghesa in s'Itàlia postunitaria.

Fundamentale in custu sentidu sa figura de Gaetano Cima chi, insegnante de Architetura in s'Ateneu de Casteddu de su 1840 a su 1864, forma totu una generatzione de tècnicos semper prus cualificados e consapevoli de s'importu de sa fase progetuale, cunformada a printzìpios de òrdine, simmetria e proportzione.

Nointames s'edilìtzia pùblica contina a longu a si caraterizare in sentidu storicista cun una tendèntzia ispicada a su monumentalismo e a s'ecletismu de sos istiles, cunformados a sos revival. Emblemàticas a Sassari e a Casteddu sas decoraduras de salas de rapresentàntzia afidadas de pare a pare a Giuseppe Sciuti e a Domenico Bruscos, e a Casteddu su fàbricu de su nou Palatzu Civico, chi unit elementos neogòticos e elementos Liberty.

Unu rinnovadu impulsu architetònicu e urbanìsticu fiat bènnidu dae su regìmene fascista. Acanta a sas grandu òperas istradales, idràulicas e portuales fiant istados numerosos sos edifìtzios pùblicos costruidos durante su Ventennio: sos istitutos universitàrios, sos palatzos de guvernu, sas iscolas, sunt petzi unas cantas realidades architetònicas ispiradas a cuddu istile ufitziale e acadèmicu, chi aiat caraterizadu s'edilìtzia pùblica de totu sa penìsula.

Non mancant però fàbricos chi rispondent in prenu a sos cànones de su Ratzionalismu. Fundamentale fiat istadu posca sa creatzione de sas tzitades de fundatzione de Arborea, Fertilia, Carbònia e Cortoghiana, ùnicos casos in cales si fiat tentu modu de contivigiare una noa bisione de sos ispàtzios e de sas architeturas urbanas.