La bortat de Ampsicora

Su coladòrgiu de sa Sardigna suta de sa dominatzione romana fiat istadu una cunsighèntzia, mancari indireta, de sa derrota subida dae Cartàgine in sa prima gherra pùnica. Faeddamus de "cunsighèntzia indireta" in su sentidu chi su tratadu de paghe istipuladu in su 241 a.C. intre Roma e Cartàgine non previdiat pro custa ùrtima sa pèrdida de controllu subra de sa Sardigna.
Tale pèrdida scaturì de sa detzisione de Roma de aderire a sa rechesta de agiudu de sos mertzenàrios de Cartàgine de aposentu in Sardigna, aende·si rebellados a càusa de s'impossibilidade pro Cartàgine de pònnere fronte a sas issoro rechertas de pagamentu.

Sa repentinità de su coladòrgiu de sa Sardigna de s'isfera de controllu pùnica a cudda romana est tzertamente una de sas possìbiles concause chi aiant determinadu sa dificultade adobiada dae Roma in su tentativu de lòmpere a s'"apasigamentu" de s'ìsula. In su su momentu chi aiat tentu logu tale coladòrgiu, sos Sardi ammustraiant difatis connotados culturales a fundu signados dae su pluriseculare raportu cun su mundu culturale fenìtziu-pùnicu, connotados chi, pro tzertos versos, mancu sos sutzessivos sèculos de dominatzione romana aiant resèssidu a burrare de su totu de su "genoma" culturale sardu.

Totu custu agiuat a incuadrare in sa giusta lughe su gai naradu "abbolotu de Ampsicora", chi aiat tentu logu in Sardigna in su 215 a.C., durante sa segunda gherra pùnica (219 a.C.-202 a.C.). In su cursu de tale cuntierra Roma aiat rugradu una de sas crisis militares, polìticas e econòmicas prus profundas de s'istòria sua, a càusa de sas repìtidas derrotadas subidas pro òpera de Annìbale, s'àbile condottiero cartaginesu chi aiat tentu su ditzosu atuamentu de iscostiare s'iscontru militare diretamente in Itàlia. Sas noas relativas a tale eventu bi sunt istadas tramandadas dae s'istòricu de edade augustea Tito Livio e de su poeta de edade flavia Silio Itàlicu.

Pro pònnere fronte a sas mannas meda ispesas chi su protrarsi de sa cuntierra cumportaiat, Roma aiat dèvidu adotare medidas meda resolutas. Intre custas andat tzertamente annoverato sa notèvole crèschida de sos imponimentos fiscales a sas provìntzias e tando fintzas a sa Sardigna. Custu aiat determinadu una situatzione de forte malcontento intre sos Sardi, mescamente intre sos latifondisti sardu-pùnicos chi bidiant in manera sèria iscalabrados sos interessos econòmicos pròpios.

Unu de custos era apuntu Ampsicora, originàriu de Cornus, chi si fiat postu a capu de s'abbolotu tzocadu pro pònnere fine a sas "vessazioni" de Roma. Sos aende·si giradu si fiant ischierados in manera aberta cun Cartàgine, chi aiat rispòndidu a sa rechesta de agiudu imbiende in Sardigna Asdrùbale, naradu su Calvo, unu de sos òmines suos prus capatzos. Subra de su chi bessat romanu, su cumandu fiat istadu imbetzes afidadu a Tito Manlio Torquato.

S'èsitu de s'abbolotu si fiat detzìdidu in su cursu de duas batallas campa·los. In sa prima, aende·si acumprida cun probabilidade in su Campidanu de Sant'Eru, Josto, fìgiu e logutenente de Ampsicora, aiat afrontadu Tito Manlio Torquato in càmbiu de su babbu, aende·si giutu in Barbagia pro chircare de interessare in sa cuntierra sos Sardi de s'internu, subende una grae derrota. S'iscontru detzisivu, su cale esigidu fiat istadu fintzas custa borta favorèvole a sos Romanos, aiat tentu logu però no a largu de Carales, in una localidade assetiada cun probabilidade intre Sestu e Decimo. In sa batalla paret siant mortos belle dodicimila òmines de su fronte sardu-pùnicu, intre cale su matessi Josto, mentras Ampsicora diat àere detzìdidu de si dare sa morte a su tèrmine de sa batalla.

Aggiornamento

20/9/2023 - 11:02