Sos biagiadores de su Noighentos

In s'abrile de su 1899, a sa presèntzia de Umbertu I e de Margherita de Savoja, benit posta a Casteddu sa prima pedra de su palatzu munitzipale, mentras a Sassari benit cumpletadu su monumentu a su re de Itàlia. Sunt imàgines sìmbulu de duas tzitades chi, de calicunu annu, òperant pro abbandonare cun su betzu sèculu totu una sèrie de ritardos chi las istesiaiant de sas unas àteras capitales de su Regnu.

Petzi binti annos in antis, s'inauguratzione in Macumere de sa lìnia ferruviària Casteddu-Sassari fiat istada festada pro prus dies cun una solennidade tale de rechèrrere, acanta a su deputadu sardu Cocco Ortu, sa presèntzia de su ministru de sos traballos pùblicos Alfredo Baccarini. De un'ala duncas su sèculu XX s'aberit suta de su fenòmenu de s'inurbamento e de s'isvilupu de sas majores tzitades, signale ladinu de una tzerta crèschida, de una àtera però etotu custu datu paret rèndere prus marcadu su divàriu, in tèrmines de populatzione, richesa e isvilupu, intre las istaret e su restu de un'ìsula, chi in su cumplessu, pro totu sa prima metade de su sèculu, sufrit ancora cuddos discumbènios chi in belle totu su restu de su continente apartenent a sos sèculos passados.

Sa Sardigna s'agatat gasi in su nou sèculu cun sos problemas de semper, ligados a s'arretratezza de sos sartos e de su mundu pastorale, a s'inadeguatezza de sa viabilidade, a sa criminalidade, a s'emigratzione cara a su traballu e su benèssere chi in manera locale mancant. Non pro custu l'aorat sessat de èssere ogetu de s'atentzione de sos biagiadores, de sos osservadores, de sos istudiosos, sos cales contados però no ant a èssere petzi iscritos esotizzanti pro solleticare sentidos fortes in sos ricos salotti europeos, ma traballos e istùdios aprofundidos, chi ant a lassare unu sinnu profundu in sas istitutziones comente a in sa cussèntzia colletiva.

Non prus tando subra de s'isfundu de sas pàginas issoro sas Chiudende, s'abolitzione de su feudalesimu o sa Perfeta Fusione, ma sa Grandu Gherra, sa nàschida de sos partidos e sa morte issoro durante su fascismu, s'Autonomia regionale: cambiamentos profundos chi tropu s'ispissu ant lassadu immutati sos problemas de semper.

Aggiornamento

20/3/2025 - 10:22