Calanzanus, Tumba de gigantes de Pascareddha

S'interru s'agatat in unu padente de sughere, a sas faldas setentrionales de su Monte de Deu, in sa Gallura interna, in sa Sardigna nord-orientale.
Sa tumba de gigantes de Pascareddha est unu de sos monumentos prus interessantes de su territòriu de Calanzanus. Apartenet a sa casta de sos interros a filari cun stele centinata.
S'interru cunservat in ala su corpus tombale, retangulare e absidato, costruidu cun blocos de granitu dispostos subra de filari regulares.
Su passadissu funeràriu, retangulare (longària m 12,5; larghesa m 0,90; artària m 0,90), tenet sos muros costruidos a sa base cun lastre de granitu infisse a gurteddu; subra de custas imbarant filari de blocos in lèbiu aggetto. De sa cobertura a piattabanda residuano oe 12 lastrones trasversales. S'emiciclo de s'esedra (larghesa m 18,40) est costituidu dae ortostati – 10 in s'ala s. e 6 in cudda d. – de artària decrescente de su tzentru cara a sos chirros. Sas lastre presentant sa superfìtzie a bista bene rifinida.
A su tzentru de s'esedra fiat collocada sa stele bilitica de sa cale, oe, si cunservat "in logu" petzi s'ala inferiora (artària m 2,10). Su lastrone presentat sa costumada curnisa in rilievu e, a su tzentru, su portellu de intrada ricurvo. Sos frammentos de s'ala superiora centinata sunt oe isparidos a inghìriu a s'interru.
Sa tumba est datàbile a su Brunzu mèdiu, Brunzu reghente.

Istòria de sos iscavos
Interventos de iscavu e restàuru de su monumentu sunt istados giutos in su 1998 de Angela Antona.

Bibliografia
E. Castaldi, "Tumbas de gigantes in su Tataresu", in Orìgines, III, Roma, 1969, pp. 105 nòdida 175, 133;
A. Moravetti, "Sa tumba e s'ideologia funerària", in Sa tziviltade nuràgica, Milanu, Electa, 1985 (1990), p. 121;
A. Moravetti, "Sos insediamentos antigos", in Montagne de Sardigna, a cura de I. Camarda, Sassari, Carlo Delfino, 1993, p. 164, fig. 83 n. 1;
A. Antona, "S'edade nuràgica", in Tèmpiu e su suo furriadu, a cura de M. Brigaglia-M. Fresi, Sassari, Carlo Delfino, 1995, p. 46;
S. Bafico, "Calanzanus. Tumba de gigantes de Pascareddha", in Archeologia de su territòriu. Territòriu de s'Archeologia: unu sistema informativu territoriale orientadu subra de s'archeologia de sa regione ambientale Gallura, a cura de R. Caprara-A. Luciano-G. Maciocco, Sassari, Carlo Delfino, 1996, pp. 264-265;
S. Puggioni, "De sa Preistòria a s'edade romana", in Almanacco Gadduresu, 2002-03, p. 60.

Comente arribbare
Essire dae s'abitadu de Tèmpiu e pigare sa SS 127 pro Calanzanus; aia cursadu belle 5 km, arribbados a su bìviu pro Nuchis, s'acumprida a dereta in unu caminu a fundu naturale sorpassando sa lìnia ferruviària. Sighire sighende sos indicos de su cartellu turìsticu chi s'agatat longu su caminu e pigare un'àndala a dereta pro belle 800 m. Oltrepassato su ponticello de linna subra de su riu Badu Mela, si sighit pro unos àteros 200 m finas a agatare sa tumba subra de sa dereta, a s'internu de unu cherchedu.