Bosa, Concerie

Su paisàgiu urbanu de Bosa si caraterizat pro l'ischierat de concerie costruidas subra de s'isponda manca de su Temu. Si tratat de una sèrie de edifìtzios a fronte continu, chi torrant a artziare mescamente a s'Otighentos, mancari situados in un'àrea prescelta pro sa faina conciaria a su mancu in su Seschentos, pro sa netzessidade de impreare s'abba salmastra in sa traballadura de sas peddes. Sos fràigos difatis fiant istadas realizadas a impinna a su riu, in curtzesa de sa tzitade pro èssere chi si podent sighire a discansu de sos operajos, ma fintzas larganas in manera bastante pro evitare sos sgradevoli effluvi derivantes de sa traballadura.
Sos edifìtzios de sas conce torrant a cramare sas abitatziones de sa tzitade, ca impreant sa vulcanite trachite ruja in sas curnisas de ghennas e ventanas e s'intonaco rosadu otentu dae sa miscela de sa carchina cun su prùere vulcànicu. In totus si repitent sos tìmpanos e sos coberturas a cabanna, chi formant una fatzada ùnica e agiumai sighida. A sa simplesa de s'esternu currispondiat s'organizatzione funtzionale de sos internos: duos pranos cun bòvedas de linna, collegados dae iscalas e cumpletados cun màchinas e arnesi pro sa traballadura de su pellame. A su sòlitu su pranu superiore fiat abbandadu a sas fases de finitura de duos produtos in particulare - sa suola e sa vacchetta - rechertos mescamente a Casteddu de sos legatori de libros.
A pustis de sa partzidura intre diversos produtores durada finas a su primu Otighentos si fiat coladu a una moderna organizatzione de impresa, cun pagas famìlias propietàrias de sa faina, sessada de su totu in sos annos sessanta de su Noighentos. In su 1989 sas concerie sunt istadas declaradas monumentu natzionale.

Istòria de sos istùdios
Una rassegna de sos istùdios s'agatat in sa bibliografia relativa a s'ischeda in su volùmene de s'"Istòria de s'arte in Sardigna" subra de s'architetura oto-novecentesca (2001).

Bibliografia
V. Mutzo, "Sas concerie de Bosa: imàgines e traditziones", in Archeologias e ambiente naturale, Tàtari, Stampacolor, 1993, pp. 72-75;
E. Sanna, Sas concerie de Bosa. Istòria, architetura, protzessu produtivu, Nùgoro, Ilisso, 2000;
F. Masala, Architetura de s'Unidade de Itàlia a sa fine de su '900. Nùgoro, Ilisso, 2001, ischeda 45.