Intaglio

Cando in Sardigna si faeddat de intaglio nche si referit printzipalmente a su decoru esecutadu subra de sa traditzionale càscia de linna, sa "cascia" ("arca" in su Campidanu de Aristanis).
De mannària variàbile, beniat giuta in doda dae s'isposa chi bi poniat a s'internu s'asciugàriu ma chi, a s'occorrenza, destinaiat a unos àteros impreos: su prus recurrente cunsistiat in su bos pònnere s'iscorta de trigu netzessàriu a sa panificazione. De s'isposa, de sa feminilidade sua in gradu de originare àtera vida, sa càscia serbaiat de su totu sas caraterìsticas, nde costituiat s'ogetu sìmbulu, torrende·nde a nàrrere su ligàmine in ogni minuda de su tziclu decorativu.
Sa càscia fiat imbarada subra de duos cavalletti mòbiles, de cales fiant visìbiles petzi sos pees subra de su fronte. Medas sunt sas fogge cunferidas a custos puntos de apògiu: cudda prus fitiana proponiat su pee a zoccolo de sirbone, animale sacru a sa luna in sas mitologias arcàicas. Sos cavalletti, aorende·la de sa terra, nde preservaiant sa durada. Issos nointames cunferint a sa càscia unu sentidu de dinàmica provvisorietà, una mobilidade pro unu trànsitu non definitivu.
Sa linna fiat prevalentemente castagno, tratadu cun unu mordente assentadu dae sàmbene de cabra o de buas, chi cunferiat una tintura ruju-cupa, profunda ma trasparente; tonu chi, in sos modellos annos trinta, est istadu interpretadu comente a nieddu assolutu, otentu cun vernitze coprente. A pustis de diversas iscumbatas, oe si comintzant a retènnere arcàicos fintzas tratamentos prus pagu costumados, chi coberint sa càscia de pigmentos terrosos colore ruju matone opuru ocra.
Esistent duos printzipales tipos de càscia: su modellu barbaritzinu, a isvilupu verticale cun su fronte ("mustra") de su totu istoriato, e lu modello lussurgese, a andamentu orizontale cun pannellu frontale lisu. A custu ùrtimu s'acùrtziat sa càscia "gesuìtica" originària de Ulìana (Nùgoro).
Diant pàrrere prus antigas sas càscias de medidas reduidas o reduidas meda ("cascioneddu") chi acostàgiant sa difusione de sas unas àteras prus mannas. Cabu motivadu dae sa majore semplificatzione de sos disinnos de intaglio e unu sentidu prus severu de su decoru. Acanta a sa càscia, e de belle esclusivu impreu eclesiàsticu, sunt sos bancos cun setziada e schienale cunformadu a "elle" ue, subra de su fronte de custu ùrtimu, cumparent decoros intagliati sos cales motivos sunt comente si siat sos matessi de sas "mustras" in sas càscias. In manera prètzisa, cun decoros cuntzentrados mescamente in sas traverse de su schienale, beniant realizadas de sos iscannos dae sa forma tètera meda, nointames non fitianas.

Articolo

Sa càscia barbaritzina

Sa gai narada "càscia barbaritzina", apribile de s'artu cun bortat, est intagliata petzi subra de sa fatzada ("mustra"): cobercu e ispondas laterales sunt discuidados. Sa rica decoradura proponet de sighidu unu pannellu...

Articolo

Sa càscia lussurgese

Unu modellu prus pagu arcàicu de càscia sarda est cuddu originàriu de Santu Lussùrgiu, tzentru de su Montiferru, intre Macumere e Aristanis, de su cale pigat su nùmene. Sa casta lussurgese est isvilupada mescamente in or...

Articolo

Corros e curcurigas

Sa prassi artesanale de s'intaglio, in Sardigna, est estensibile a su mancu a unas àteras duas significativas aplicatziones: corros de cassa e curcurigas. De sa difusa consuetudine a s'intaglio de linna s'isvilupant, dif...

Articolo

Mòbiles de istile rùsticu

Sa prassi de s'intaglio est migrada prepotentemente in su primu deghènniu de su sèculu XX subra de unos àteros arredos de linna: mesas, curnisas, arredos cumpletos torrados a interpretare in crae "rùstica" sarda (rinomat...