Butones

In sa bestimenta traditzionale sarda su butone teniat diversas funtziones: in còpia serraiat su cun su de sa camisa; a bias fiat impreadu pro serrare sos burtzos de sa camisa, mentras, fatu colare a traessu de asole, serraiat sas mànigas de su giubbetto a s'artària de su burtzu. Una sèrie de butones, in nùmeru variàbile dae sete a dòighi pro màniga, costituiat sa bottoniera de su bestire feminile festivu logudoresu.
In sa bestimenta traditzionale sarda siat maschile siat feminile su butone teniat diversas funtziones: in còpia (butones gemellos) serraiat su cun su de sa camisa; a bias fiat impreadu pro serrare sos burtzos de sa camisa, mentras, fatu colare a traessu de asole, serraiat sas mànigas de su giubbetto a s'artària de su burtzu. Una sèrie de butones, in nùmeru variàbile dae sete a dòighi pro màniga, costituiat sa bottoniera (log. "buttonera") de su bestire feminile festivu logudoresu.

Cantu a materiale sa prata est su prus impreadu, mancari non sunt infrequenti esemplares in oro. Pro cantu attiene a sa forma faghent a individuare unos cantos tipos printzipales: a isfera cun calotas simmètricas, a forma isfèrica in manera lèbia incarcada (arenada), a pigna cun calota inferiora emisfèrica e calota superiora cònica e a piastra tzirculare.
Belle sa difusione si podet in lìnia de màssima cunstatare chi sas formas de tipu isfèricu e a arenada sunt difùndidas in totu s'ìsula puru si cun àreas de majore o minore presèntzia, mentras su tipu cun calota superiora cònica tenet comente a àrea de difusione mescamente su nugoresu meda chi custu particulare butone benit inditadu comente a "a sa nugoresa". Fata etzetzione pro su tipu a piastra, costituidu dae unu dischetu dae prata, cando non diretamente de una moneda cun saldadu su suportu de tasidura costituidu dae una cadenita o un'elementu isnodadu terminante cun unu gantzu a T, totu sos butones resurtant costituidos de s'unione de duos elementos cavos saldados pro sa base: duas semisferas, o una semisfera e un'elementu a conu.

Cantu a tècnica costrutiva faghent a distìnghere bator modellos base: in lamina lisa, in lamina traforata cun motivos floreali e geomètricos aia imprìmidu a cesello (tipu martellato), in filigrana a die a ispirales dòpias opostas sistemadas a s'internu de scafature a gùtiu, de tècnica mista cun calota inferiora in filigrana "a die" e calota superiora in lamina coberta de filigrana "a note" imboligada a ispirale. Su protzedimentu costrutivu de su butone previdet semper su fàbricu in pranu de sos sìngulos cumponentes. Si comintzat in pràtica cun lu costruire de sos elementos tzirculares lados de diàmetru prestabilito a su fine de otènnere ogetos finidos (in lamina o filigrana) de pesu in manera aprossimativa predeterminato e posca a dare sa cuidadura pretzisa pro mèdiu de sas bottoniere intro sas cales sos discos benint cumpressos a mèdiu de imbutitori; duncas sas alas – aiat rèndidu emisfèricas – benint saldadas pro sas bases. A sa saldatura sighit s'eventuale aplicatzione de granuli e de su castone subra de sa calota superiora destinadu a acasagiare sa pedra (in generale turchesa o granadu sfaccettato). Tzinnu a banda est in si fàghere pro su tipu de butone "nugoresu". Pro su fàbricu de custu butone solu sa calota inferiora benit costruida cun su protzedimentu agigu descritu. Sa calota superiora in lamina benit sagomata subra de unu suportu cònicu dae ferru; sighit tando sa saldatura e tando s'aplicatzione de su castone e de sa filigrana a ispirale de s'artu cara a su bassu e s'unione sua a s'elementu emisfèricu inferiore frunidu de gantzu de tasidura. Sa circonferenza de saldatura benit tando rifinida e mascherata cun decoraduras in lamina spessa e rifinida a bulino cun scanalature. S'insertada de sa pedra subra de su castone e sa lucidatura pro eliminare rastros de òssidu cumpletant su tziclu de traballadura.

In medas tzentros butones in filigrana o a piastra fiant impreados pro serrare e in su matessi tempus decorare su giubbetto maschile subra de s'in dae in antis; fintzas in custu casu costituiant sa bottoniera.

Aggiornamento

18/9/2023 - 17:02