Su protzessu de centralizzazione e controllu de sa vida pùblica aviadu dae Tilipu II de Ispagna signaiat sa fine de sos mandos e de s'autonomia amministrativa de orìgine medievale, de cale s'ìsula aiat sighidu a gosare durante s'edade catalanu-aragonesu.

S'istòria de s'architetura in Sardigna intre XVI e sèculu XVII est pro custu caraterizada dae unu cumandu in manera essentziale cunservadore, rapresentada mescamente - si s'escludent pagos feudatàrios, sos Òrdines religiosos e unos cantos ricos mercantes de sos tzentros urbanos majores - de unu cleru arretradu e de una burghesia minuta, in manera costitutzionale redossa a ogni novidade chi poderet romanire su ligàmine cun sa traditzione e, duncas, cun s'istòria in cale issa aspiraiat a intrare.

Est emblemàtica de unu nou orientamentu in sentidu italianu su fàbricu in Casteddu de sa crèsia de Santu Agostino nou (1577-80) chi introduit unu sentidu de s'ispàtziu de su Rinaschimentu in sa fundu suo a rughe latina, in sos suos ornati clàssicos e in sa cùpula sua.

Nointames in su restu de s'ìsula a s'estètica classicistica fiat bènnidu riservadu unu ruolu marginale e sa penetratzione de sas novidades de su Rinaschimentu no aiat cumportadu in Sardigna calicuna rivolutzione istilìstica ma aiat acontèssidu a traessu de unu protzessu lentu de simbiosi e ibridatziones ancora prus truncadu in sas àreas perifèricas, ue su limbàgiu tardogòticu si fiat perlongadu a su mancu finas a sa metade de su Seschentos.

Cunfinadu mescamente a sas aberturas e a sas solutziones ornamentales de sas fatzadas, su Classitzismu rielaborava sas istruturas gòticas dende vida a òperas modestas ma in manera aguale originales, comente a in s'ammenta sua sa parrochiale de Nughedu, chi prospetta subra de un'ampra pratza de sa cale costituit s'iscenogràficu funda·las architetònicu.

A sa fine de su Chimbighentos, s'impiantu de Sassari de sa crèsia gesuìtica de Gesùs e Maria, oe de Santa Caterina, traduit sa prima borta in Sardigna su limbàgiu litùrgicu contrareformìsticu codificadu durante su Cuntzìliu de Trentu (1545-1563) e in manera ampra impreadu dae sa Cumpangia de Gesùs. Su bisòngiu de dispònnere de un'edifìtziu frunidu de un'ispàtziu unitàriu, in su cale s'atentzione de sos fideles si cuntzentraret cara a s'altare majore, aiat giutu difatis a s'elaboratzione de unu nou modellu eclesiàsticu, sa prima borta codificadu in sa crèsia de su Gesùs a Roma (1568 belle), progetada dae s'architetu Jacopo Barozzi de Vignola in collaboratzione cun Giovanni Tristano. Sa crèsia tataresa torrat a leare su modellu de su Gesùs, siat in s'impiantu istruturale siat in sa valèntzia simbòlica de sos elementos architetònicos, diferentziende·si nointames pro unas cantas solutziones originales adotadas in cursu de òpera.

A sos cumintzos de su Seschentos s'allumaiat in s'ìsula un'aspra chistione intre sos archipìscamos de Sassari e Casteddu chi si chertaiant su tìtulu de primate de sas Crèsias sarda e cursa. Polèmica chi, aldilà de su significadu polìticu, aiat acumpridu unu ruolu non segundàriu in su protzessu de assimilatzione de sas tendèntzias artìsticas barocas, importadas dae sos babbos de sa Cumpangia de Gesùs e de sos ingenieris militares giuntos in s'ìsula pro sa realizatzione de òperas de fortificatzione e defensa.

In Portu Turre che a Casteddu, s'"imbentu de sos corpos santos", est a nàrrere s'acatamentu de sos ossos de sos màrtires, sa cale cantidade e sacralidade diant àere legitimadu su poderiu isolanu de una de sas duas artzidiòtzesis, aiat determinadu in tempos diferentes s'adeguamentu barocu de sas traditzionales sedes de cultu e sa ristruturatzione de sas rispetivas catedrales.

In Casteddu sos traballos comintzant in su 1615 pro voluntade de s'archipìscamu Francisco De Esquivel, chi suta de su presbitèriu de sa catedrale de Santa Maria de Castello aiat fatu fossare sa losa de sos màrtires, destinada a nd'acollire sos ossos in ambientes rutilanti de màrmaros colorados a sa moda baroca. Sighint, intre su 1669 e su 1674, sa ristruturatzione de sa matessi catedrale cagliaritana, chi assumet sas formas tardomanieriste chi ancora oe cunservat, e sa de sa catedrale turritana, San Nicola de Sassari, concruida a sos cumintzos de su Setighentos cun s'ispibilla fatzada rica meda de decoros iscultores de tipu tardobarocco.