Su paisu est assetiadu a sos oros de s'àrea bonificada de su cumprensòriu de Dèximu Putzu.
Su giassu est nòdidu mescamente gràtzias a s'iscoberta de unu mosàicu polìcromu mannu pone·las su pamentu, su prus mannu (belle 160 mq) e mègius cunservadu intre cuddos sinora agatados in Sardigna.
Su mosàicu (in sos colores biancu, nieddu, ruju, birde, ocra) cunsistet in una sèrie de pannellos contigui dispostos a inghìriu a unu retàngulu tzentrale. Sa fasca esterna est racchiusa in un'oru decoradu cun motivu a "chevrons", mentras sos sìngulos pannellos presentant sos sighentes motivos decorativos: a) embricatura de "kantharoi" (su ramu de mìlliu inoghe presente resurtat atestadu petzi in Àfrica e a Piazza Armerina); b) embricatura de pelte (cunfrontàbiles cun sas de unu pamentu de Djebel Oust in Tunisia); c) rosones racchiusi de fògias de acanto, d) reticolato oblìcuu de fascas chi cuntenent cuadrados curvilinei formados dae fògias de acanto (sas fògias de acanto agatant iscumbatas puntuales in Àfrica in sos sitos de Utica, Sousse, Cherchel); e) ottagoni tangentes.
Su mosàicu poniat su pamentu unu mannu vanu retangulare postu a O respetu a una sèrie de istruturas pertinentes a un'impiantu termale, de cale sunt leggibili su "frigidarium" (sala frunida de bartza pro su bagnu fritu), su "praefurnium" (vanu e forru pro su riscaldamentu), su "calidarium" (sala iscaldida) e unos cantos ambientes interpretabili comente a "tepidaria" (salas iscaldidas a temperadura mèdia) o comente a "tepidarium", "laconicum" (sala destinada a sos bagnos de papore), "destrictarium" (spogliatoio in cale sos frequentatori de sas termas si podiant dedicare a sa pulitzia de su suore e de su prùere pro mèdiu de su strigile).
Pro cantu pertocat s'interpretatzione funtzionale de s'ambiente in cale resurtat collocadu su grandu mosàicu, sa dibata est ancora aberta. S'ipòtesi interpretativa como prus acreditada retenet chi si tratet de sa posta de su pamentu de una grandu crèsia realizada in su sèculu IV p.C. subra de sas preesistenze de un'edifìtziu termale de su perìodu romanu imperiale.
Su mosàicu fiat istadu restauradu in edade bizantina, a inghìriu a su sèculu VI, cun s'annanta de unu grandu vasu pro libagioni postu a su tzentru, sìmile a cuddos prus piticos subra de su chirru mancu. De edade bizantina sunt in prus sos interros a cista individuadas in sas lestras bighinàntzias de s'ambiente termale.
A inghìriu a sas termas fortzis adatadas a crèsia si fiat isvilupadu unu bidditzolu, sas cales istruturas insistiant subra de sas ruinas de pretzedentes edifìtzios romanos; su bidditzolu fiat istadu abbandonadu in s'altomedioevo.
Digna de nota su sebestu de una pratza lastricada in pedra subra de sa cale s'incrarant numerosos locales e si disponet una deghina de tumbas de edade romana. Custa ammenta de acatamentos sunt istadas interpretadas comente a rastros de s'esistèntzia de unu piticu tzentru abitadu de edade romana ("vicus"), a cale paret possìbile atribuire sa funtzione de "mansio": si diat tratare est a nàrrere de una de sas istatziones de pasu e de provvista tramudadas longu sas artèrias istradales.
Istòria de sos iscavos
Partinde dae su 1974 finas a oe, s'àrea est istada sutaposta a interventos de iscavu sistemàticos a banda de s'Universidade de sos Istùdios de Tàtari.
Bibliografia
S. Angiolillo, S'arte de sa Sardigna romana, Milanu, Jaca Book, 19982;
C. Cossu-G. Nieddu, Termas e villas extraurbanas de sa Sardigna romana, Aristanis, S'Alvure, 1998;
G. Pianu, "Sulla Iglesia de San Gromar", Insulae Christi. Su cristianèsimu primitivu in Sardigna, Còrsica e Baleares, Aristanis, S'Alvure, 2002, pp. 443-452;
E. Cicu-G. Pianu, San Cromazio. Lu progeto mosàicu. Àutos de sos Cunvegnos tentos a Bidda Spetziosa in su 2002 e 2003, Tàtari, 2004.
Comente arribbare
Su giassu est chi si podet sighire dae Bidda Spetziosa essende dae sa làcana O de su paisu subra de sa diretora de bia Tuveri. S'àrea archeològica est a largu 500 m, in lìnia de àera, de sa periferia de su paisu.
Tipologia Contenuti:
Cumplessu archeològicu
Archeologia
Fruibilità: sitiadu non gestidu
Provincia: Sud Sardigna
Comune: Villaspeciosa
Macro Area Territoriale: Sud Sardigna
CAP: 09010
Indirizzo: località San Cromazio
Aggiornamento
Dove si trova
Testi
Video
Commenti