Sos fogos de santu Antonio Abate

Sa note intre su 16 e su 17 ghennàrgiu, in numerosos paisos de sa Sardigna, s'ammentat santu Antonio Abate. Su sìmbulu de sa tzelebratzione est su fogu chi brùsiat cataste de linna, a inghìriu a sas cales sa comunidade si riunit pro pedire a su santu gràtzia e miràculos, iscambiende·si màndigu e binu preparados pro s'ocasione. Su fogu cun sas propiedades benèficas suas: contra sas maladias de sos òmines e de su bestiàmene o pro s'auspicio de unu bonu tòddidu.
Su ritu de su fogu de santu Antonio, intre devotzione cristiana e antigas traditziones paganas, est documentadu dae sa metade de su sèculu XIX mancari sas orìgines suas afundant in èpocas prus remotas. Sant'Antonio, esponente de s'ascetismu egitzianu de su sèculu III a pustis de Cristu, strenuo defensore de s'umanidade contra sos demònios e s'inferru. Segundu sa legenda si fiat giuta in sos inferi cun su bàculu suo de ferula e su suo maialino, resessende a sutràere un'ischintidda de fogu de giùghere in donu a s'umanidade, chi finas a tando fiat custrinta a subravìvere a su fritu.
So una chèntina sas localidades in cales s'ammàniant fogheras, in onore de su santu. Su ritu cumintzat sas dies pretzedentes cun su sèberu, sa collida e su trasportu de sas matas de brusiare, a su sòlitu fascine o prantas cavas a s'internu. A sa collida e a su trasportu de sa linna partètzipat s'intrea comunidade. Sas fogheras, in sos vàrios paisos de sa Sardigna, assument diversos nùmenes, a bias derivantes de su tipu de linna impreada. Su tèrmine prus genèricu e comunu est fogadoni o fogadone. Àteras denominatziones derivant de su tipu de linnàmene impreados: ischit tuva (chi inditat sa linna de chercu cavu a s'internu, privadu de ramos e raighinas), sas frascas (matas de sa mantza mediterrànea, comente a corbezzolo, lentischio, cisto) e subra de romasinu (frasche de su romasinu). Sas tuvas sunt sistemadas in positzione verticale a su tzentru de sa pratza, a s'ispissu antale sa crèsia dedicada a su santu, comente pro ammentare s'istrutura de sa ferula de su santu. In sos istampos de sos ramos segados s'insertant de sas frasche de laru chi ant a serbire pro allùere su fogu. Una bia acabada sa preparatzione de sa foghera, su satzerdote beneighet sas tuvas e su fogu. De cuddu momentu podet tènnere cumintzu sa festa, chi sighit totu sa note finas a su spegnimento ispontàneu de su fogu. Sos disinnos creados dae su fumu frunint auspici e profetzias pro s'annada agrària. Sas festas sunt acumpangiadas dae ballos e càntigos traditzionales, de sa distributzione e cumpartzimentu de binu, durches e panes preparados pro s'ocasione.
In numerosos paisos sa festa de santu Antonio signat su cumintzu de su Carnevale. In Mamujada s'assistit a sa vestizione e a sa prima essida in pùblicu de sas caratzas traditzionales de sos Mamuthones e de sos Issohadores (ischit in antis essia). In Otzana si festat s'Ogulone de santu Antoni e ischit in antis essia (essida) de Boes e Merdules. In Oroteddi sos Thurpos inscenano sos ritos propitziatòrios. Fintzas in àteras localidades comente a Bosa, Neunele, Onieri e Orane s'accensione de sos fogos rapresentat su cumintzu de su carrasegare.

Aggiornamento

9/1/2024 - 18:56