Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Chida Santa in Iscanu

Chida Santa in Iscanu

Chida Santa in Iscanu

A Scano Montiferro sas liturgias de sa rapresentatzione de sa Passione de Cristu sunt tzelebradas cun antigos tzerimoniales de ascendenza medievale, mediados dae sa traditzione ibèrica.
In su burgu chi apartenet a sa regione istòrica de su Montiferru sos ritos de sa Chida Santa costituint su momentu tzentrale e prus intesu de s'intreu annu litùrgicu. S'aberint cun sas tzelebratziones de sa Domenica de sas Palme pro sighire cun sas funtziones de sa Chenàbura Santo e cun sas de sa Domenica de Pasqua. Sunt ammajadoras in manera piessigna sas sighentes sacras rapresentatziones: sa de sa Chenàbura Santo, chi ammentat sa Passione e sa morte de Gesùs, e sa de sa Domenica de Pasqua cun su ritu de S'Incontru, overas su ricongiungimento intre sos bultos de su Risòrgidu e sa Madonna.
Protagonistas sunt sas tres confraternite de su paisu: sa Confraternita de sas Ànimas, sa de su San Rosario e s'Arciconfraternita de Santa Croce (narada fintzas de San Nigola de su nùmene de su patronu de s'oratòriu in cale issa tenet sede). Custa ùrtima est sa prus antiga e pro custu motivu s'oratòriu de San Nigola cun sa parròchia de San Pedru sunt su fulcro de sos rituales de sa chida de Passione.

Sa domìniga in antis de Pasqua si beneighent sas palmas preparadas in pretzedèntzia de mastros locales in s'arte de s'intretzu (filadores). A su tèrmine de sa beneditzione de sas palmas una bàndida professone finas a sa crèsia parrochiale rievoca s'intrada de Gesùs a Gerusalemme.
Su Mèrcuris Santo sas prioresse de sas subra numenadas confraternite ammàniant ischit mesa de s'aranzu, literalmente ‘sa mesa de sos aràngios’. Sos frutos, sìmbulu de bundàntzia e prosperidade, in àteras localidades de s'Ìsula, pro esempru a Bottida in su Gotzèanu, ornant sa rughe collocada in cùcuru a su fogu rituale allutu in ocasione de sa festividade de Sant'Antonio Abate.  Ischit mesa de s'aranzu est gasi predisposta: adagiati subra unu letu de romasinu e pervinca, sunt sistemados a formare una rughe sos frutos chi ant a èssere posca distribuidos a sos membros de sa confraternita a sa fine de sa Messa de Pasca. Su romasinu, mata semprebirde bene si collegat a su tema de sa vitòria subra de sa morte, si càrrigat  de significados aùgura·los e ispàinat in s'àera sa caraterìstica nòdida sua aromàtica. Fintzas issu est a s'ispissu presente in sos summenzionati fogos rituales in onore de Sant'Antonio Abate. In fines, sa pervinca est unu frore ricu de significados propitziatòrios, tantu de èssere incluidu in s'iscetru de mammole e pervinche (ischit Pippia de Maju) cun cale su capu corsicana de sa Sartiglia aristanesa (subra de componidori) beneighet sa truma, cun ampros sinnos de rughe. In sa mesa de aranzu, comente in sas àteras ritualidades or como ammentadas, sos significados de sa religione ufitziale si còjuant cun un'arcàicu nùcleu simbòlicu precristianu de màdrighe agrària.
Su sero de su Giòvia Santo si tzèlebrat sa Messa in Coena Dòminos, in su cursu de sa cale tenet logu su ritu de sa lavanda de sos pees: su satzerdote repitet sos gestos de Gesùs chi aiat sabunadu sos pees a sos dischentes, impersonados dae sos priores e sottopriori de sas tres confraternite.
A ghennas aiat serradu a San Nigola si tenet su ritu rievocante sa crocefissione (s'Incravamentu). Bi pigant parte petzi su priore e su sottopriore de sa confraternita de Santa Croce.  Custos ùrtimos, acumpangiados dae sa prioressa e de sa sottoprioressa, chi giughent in manu una candela alluta, prelevant cun grandu devotzione su bultu de Cristu e lu giughent in su presbitèriu de s'oratòriu, ue, a sos pees de s'altare, est istada giai istèrrida sa rughe subra de cale s'istàtua de su Salvatore est fissada cun robustos craos.
Issos pasant, posca, cun mannu raccoglimento, in pregadoria a sos chirros de sa rughe. S'altare de sa reposizione  est ornadu cun susu nènnere, trigu fatu sannire a s'iscuru, sìmbulu de sa Resurretzione de Cristu in s'oscuridade de su sepulcru. A annoditare sa sacralidade de sa tzerimònia, su presbitèriu  est separadu dae su restu de s'oratòriu de una grandu tela (ischit Carta), rafigurante iscenas de sa Passione.
A su tèrmine de sa tzerimònia sas ghennas de s'oratòriu sunt abertas e su Cristu est espostu a s'adoratzione de sos confratelli e de totu sos fideles.
Su mangianu de sa Chenàbura Santo tenent logu sas chilcas, cun su cuncursu de totus sas confraternite e de sos fideles. Su nùmene in sardu sas chilcas, inoghe comente in àteras localidades de s'Ìsula (p.es. a Cùllieri), designat su simbòlicu peregrinare de sa Vèrgine a sa chirca de su Fìgiu.
Su bultu de s'Addolorata est giutu in professone, in sas bias de su paisu, faghende tapa in sos vàrios oratores. Su corteu tenet cale ùrtimu puntu de arribu s'oratòriu de San Nigola, dae ue est prelevadu su Cristu crutzificadu. Sa professone s'aviat, duncas, a sa parrochiale ue s'àrtziat sa rughe a unu chirru de su presbitèriu.
Bàndidu est, su sero de sa matessi die, sa paraliturgia de S'Iscravamentu (lett. su schiodamento de su corpus esanime de Gesùs). Protagonistas de sa depositzione sunt bator pessonàgios rapresentantes, cun apòsitas bestes, sos dischentes (sos discìpulos) chi aiant depostu Gesùs de sa rughe e l'aiant dadu interru.
Sos dischentes cumintzant su percursu issoro de s'oratòriu de San Nigola ue sunt custoidos sos bestires netzessàrios pro sa sacra rapresentatzione. A pustis de la resat de una pregadoria (s'obrigassione), acumpangiados dae sa confraternita, si giughent in sa crèsia parrochiale, cando chi s'est giai radunata sa populatzione pro ascurtare sa prèiga de su preigadore. A unu tzinnu suo sos dischentes s'acùrtziant a sa rughe e protzedint a sa depositzione de su Cristu mortu, sighende scrupolosamente sos indicos de unu tzerimoniale antigu, chi benit man manu ammentadu dae su preigadore. Su corpus de su Sennore, a pustis de èssere istadu ammustradu a s'Addolorata e a sa truma, benit adagiato in una lettiga (ischit letterna) ornada de frores e candelas.
A s'imbrunire intre sas bias istrintas e tortuose de su tzentru istòricu de su paisu s'isnodat sa professone chi aporrit su Cristu mortu in s'oratòriu de San Nigola, acumpangiada dae su coro de su Miserere. In passadu de sa vivacità de sa lughe de sas candelas chi ornant ischit letterna si traiant pronòsticos pro s'èsitu regortu.
A pustis de su mudìmene de su Sabato Santo, sa Domenica de Pasqua est su tempus de su gosu, chi crompet su momentu prus artu cun sa professone de s'Incontru intre sos bultos de su Risòrgidu e de sa Madonna.

 S'istòria de s'eventu

Fintzas a Scano Montiferro, comente in su restu de s'Ìsula, sas tzelebratziones de sa Chida Santa in Sardigna traent s'orìgine issoro mescamente dae sos ritos de provenièntzia ibèrica. Tale est, a esèmpiu, s'iconografia de sa Vèrgine Dolente, protagonista de sas tzelebratziones descritas in manera pretzedente.
A sas tzerimònias e a sas liturgias de sa religione ufitziale s'acumpàngiant espressiones de sa devotzione populare e ritos cun sìmbulos precristianos de màdrighe agrària. In s'àmbitu de tale sostratu religiosu torrant sos significados presos a sos aràngios, a su romasinu, a sa pervinca e a sas formas de pronòsticu miranti a connòschere sos èsitos de su tziclu coltivatorio. 

Aggiornamento

26/3/2024 - 13:30

Commenti

Scrivi un commento

Invia