Sa necròpoli est assetiada subra de sa làcana orientale de sa pranura de Santa Lughia, a pagos km de distàntzia de sa fonte nuràgica de Lumarzu, de su nuraghe Puttu de Inza e de su nuraghe Monte Donna.
Sas domus de janas chi cumponent custa necròpoli, una de sas prus aiat estèndidu e importantes de sa Sardigna, sunt fossadas subra de su muru verticale e subra de su pranu de una frorida trachitico - artu unos 10 m e orientadu a S - e cunsistent in una bintina de interros dispostos pro su prus a una tzerta artària respetu a su livellu de sartu.
In cronologia sunt inquadrabili in su neo-eneolìticu, intre IV e su de III millènnios a.C., ma sas primas fases de impreu sunt in ricondurre a sa Cultura de Otieri (Neolìticu finale: 3200-2800 a.C.).
Sos ipogeos resurtant atzessìbiles petzi in parte, in cantu su tzedimentu partziale de su fronte de roca at causadu sa destruidura de unos cantos vanos e de sas istradeddas o pedarole chi cunsentiant de los cròmpere.
S'impiantu planimètricu de sos interros est monotzellulare o pluritzellulare: a custu ùrtimu tipu apartenent tres tumbas de particulare interessu: sa "Tumba de su Capu", sa "Tumba a cabanna tzirculare" e sa "Tumba a càmera".
Sa prima, de majores dimensiones cumprendet 18 ambientes dispostos, in modu labirìnticu, a fùrriu a duos vanos printzipales.
Unu pàtiu retangulare introduit in s'anticella semitzircolare (diam. m 7,10) su cale bòveda riproduit sos travetti radiales de unu cobertura semiconico.
Subra de su muru de fundu s'aberit su portellu de intrada a sa tzella printzipale (alt. m 1,80) iscumpassadu dae unu farsu architrave retangulare a rilievu marcadu.
Sas duas tzellas retrostanti, retangulares (m 6,80 x 4,10; m 8 x 8,60), sunt dispostas in sutzessione s'una a pustis de s'àtera subra de su matessi asse. Sos ambientes presentant duas colunnas rastremate cara a s'artu, mentras subra de su muru mancu de sa segunda tzella si cunservat sa riprodutzione de una farsa ghenna.
Sa "Tumba a cabanna", serente a sa pretzedente, cunservat unu primu vanu a fundu retangulare (m 1,75 x 0,80) - caraterizadu dae sa presèntzia subra de su pamentu de tres fossette pro ofertas - chi ponet in sa tzella printzipale tzirculare (diam. m 3; alt. m 2,30). Custu segundu ambiente presentat subra de su pamentu 15 fossette pro ofertas, unas cantas cales segadas dae una tumba a fossa sutzessiva, e àteras duas piticas nitzas fossadas subra de su muru antale s'intrada.
Sa bòveda, a conu, cunservat sa riprodutzione de unu cobertura cun travetti radiales. Subra de sos muros laterales sunt presentes sos portellos de atzessu a duos vanos agiuntos in unu momentu sutzessivu a su primu impiantu de s'interru.
Sa "Tumba a càmera" - su cale originària intrada monumentale cun scalinata (largh. m 2) est crolladu a càusa de su tzedimentu de su fronte pedrosu - riproduit sos elementos architetònicos de un'abitatzione a fundu retangulare.
Unu padiglione de intrada (m 2,85 x 2,75) cunservat in su pamentu tres fossette e introduit in s'ambiente majore, retangulare in pranta (m 4,50 x 3,06 x m 2).
Custu segundu vanu presentat duos pilastros e una bòveda chi riproduit unu cobertura a dòpiu spiovente, cun trae tzentrale e travetti laterales. Subra de sos muros laterales de su vanu sunt aorrados unos cantos cubicoli dispostos a còpia.
Unos cantos àteros interros de sa necròpoli ammustrant elementos architetònicos o simbòlicos: subra de su pamentu de una de sas tumbas minores fossadas subra de su pranu de sa frorida, a esèmpiu, est realizadu unu foghile cun aneddu tzirculare in rilievu e cun fossetta tzentrale.
Sa necròpoli fiat istada torrada a impreare pro unu longu arcu de tempus. In edade medievale sa "Tumba de su Capu" fiat istada trasformada in logu de cultu. Subra de sos muros de sas duas càmeras prus internas fiant istados realizados afriscos de sugetu cristianu.
Istòria de sos iscavos
Su giassu fiat istadu ogetu de iscumbata archeològica in su 1916 a òpera de Antonio Taramelli.
Bibliografia
A. Taramelli, "Fortezze, recinti, fonti sacre e necropoli preromane nell'agro di Bonorva", in Monumenti antichi dei Lincei, XXV, 1919, coll. 765-904;
A. Taramelli, "Foglio 193: Bonorva", in Edizione archeologica della carta d'Italia al 100.000, 16, Firenze, Istituto geografico militare, 1940, pp. 48-49;
A. Malatesta, "Il cosiddetto campanile della necropoli nuragica di S. Andria Priu (Bonorva)", in Rivista di scienze preistoriche, IX, 1954, pp. 105-113;
G. Lilliu, La civiltà dei Sardi: dal neolitico all'età dei nuraghi, Torino, ERI, 1975, p. 113 ss.;
V. Santoni, "Nota preliminare sulla tipologia delle grotticelle artificiali funerarie in Sardegna", in Archivio storico sardo, II, 1976, pp. 3-49;
E. Atzeni, "Aspetti e sviluppi culturali del neolitico e della prima età dei metalli in Sardegna", in Ichnussa: la Sardegna dalle origini all'età classica, Milano, Scheiwiller, 1981, pp. XXXII-XXXVI;
A. Foschi, "Bonorva (Sassari) Loc. S. Andrea Priu", in I Sardi, Milano, Jaca Book, 1984, pp. 287-289;
R. Caprara, La necropoli di S. Andrea Priu, collana "Sardegna archeologica. Guide e Itinerari", Sassari, Carlo Delfino, 1986;
M. Solinas-A. Boninu, La necropoli di Sant'Andrea Priu, Bonorva, Bonorva, Comune di Bonorva, 1999.
Comente arribbare
Dae s'abitadu de Bonolva, pigare su caminu pro Bono e la cursare pro unos 6 km, duncas svoltare a dereta in unu caminu asfaltadu chi giughet a sa crèsia de su campu de Santa Lughia. La superare e sighire pro àteros 500 metros belle finas a cròmpere, subra de sa manca de su caminu, s'àrea acresurada de sa necròpoli.
Categoria Struttura: àrea o parcu archeològicu
Tipologia Contenuti:
Cumplessu archeològicu
Fruibilità: Abertu
Provincia: Tàtari
Comune: Bonorva
Macro Area Territoriale: Nord Sardigna
CAP: 07012
Indirizzo: SP 43 - località Santa Lucia
Telefono: +39 348 5642611
Email: santandreapriu@libero.it
Sito Web: santandreapriu.mystrikingly.com
01 martzu - 31 martzu
Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
10:00 - 13:00
Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
15:00 - 17:30
01 santugaine - 31 santugaine
Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
10:00 - 13:00
Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
15:00 - 17:30
01 abrile - 30 abrile
Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
10:00 - 13:00
Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
15:00 - 18:00
maju - làmpadas
Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
10:00 - 13:00
Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
15:00 - 18:30
trìulas - cabudanni
Lunedì - Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
10:00 - 19:00
Informazioni sui biglietti e sull\'accesso: In sos meses ierriles dae santandria a freàrgiu sa necròpoli aberit petzi subra de aparauladura mutende cun unu cogruo antìtzipu su nùmeru +39 3485642611, o iscriende a su curreu eletrònicu santandreapriu@libero.it
Modalità di accesso: a pagamentu
Biglietti :
Informazioni sui servizi: Sa bìsita ghiada est cumpresa in su prètziu de su billete. Pro sos laboratòrios didàticos, pro grupos de mìnimu 15 pessones, si cussìgiat de mutire in manera antitzipada s'istrutura pro averguare sas ofertas disponibuli, sos costos, e prenotare.
Aggiornamento
Servizi
Sala per la didattica
Visite guidate
Dove si trova
Video
Commenti