Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Su pane carasau

Su pane carasau

Su pane carasau

Sa preparatzione manuale de su pane carasa previdiat, traditzionalmente, sa presèntzia de unu grupu de traballu feminile caraterizadu dae ruolos coordinados e gerarchizzati. A gherra su sìngulu nùcleu familiare disponiat de manodòpera sufitziente. Si ricurriat, pro custu, a su contributu de bighinas de domo o parentes, a sas cales, pro como pretzisu, diat èssere istadu torradu su praghere, opuru si precettavano sas gai naradas agiudantes, chi beniant retribuite cun parte de su matessi pane prodùidu.

Sas fèminas seiant pro terra cun sas ancas tèndidas, subra sas cales imbaraiat unu tagliere de linna (tageri), subra de su cale tèndere cun s'ausìliu de unu sùtile matterello (cannedhu) s'impastu, cunferende a issu una forma tzirculare. Sa prima modellaiat in manera grussera l'isfògiat, chi fiat in manera progressiva afinada colende dae su tagliere de un'operadora a su de s'àtera, sinché modellada a su primore a sa fine de su tzicuitu fiat afidada a s'infornatrice (inforradora), addeta a su coghìngiu de su pane. Custa ùrtima, data s'esperièntzia recherta dae sas operatziones de coghìngiu, fiat a s'ispissu una figura de arte chi operaiat, dae segus retributzione, de domo in domo, a s'ispissu in paisos serentes.

Cando chi a galu oe esistant impastatrici e sfogliatrici, chi agiuant tzertamente su traballu, nointames in sas piticas impresas su coghìngiu continu a èssere esecutada a manu in su forru a linna. Insertada in su forru, l'apranada s'unfrat, determinende sa formatzione de duos sfoglie sùtiles meda unidas petzi de s'oru esternu de sa tzircunferèntzia. Bisòngiat grandu perìtzia in su de manovrare, a traessu de sa bala, su pane durante su coghìngiu, pro chi no andet addòbiu a lacerazioni e pighet calore in manera pèrpere de su chelu e de su pamentu de su forru. Bogada dae su forru, sa “isfera de pane” si sgonfia e colat a sas manos de una fèmina chi providit a separare cun unu gurteddu (fresare) sas duas sfoglie tzirculares de su matessi pane (duos pizos). Una bia freddate, parte de sas sfoglie, sunt sutràidas a su protzessu de carasatura (abbrustolitura). Resurtant cedevoli e devent èssere consumadas in tempos lestros, pro chi non s'ammuffiscano. Custu tipu de pane pigat su nùmene de pane lentu o modhe, a segunda de su paisu de riferimentu.

Sa grandu parte de sas sfoglie benit reimmessa in su forru pro sa carasatura. Sas fògias carasate sunt gasi sùtiles, chi subra de pane carasau est denumenadu in italianu carta de mùsica; pro assimilatzione a sa pergamena, antigu sustennu scrittorio pro sas mùsicas sacras.

Su pane, disidratato a traessu de su protzessu de tostatura, si cunservat pro tempus meda in su tempus e fiat, pro custu, su pane chi sos pastores giughiant cun sese durante sos longos tempos de sa transumanza.

Subra de sa preparatzione de su pane carasau esistent passos literàrios de grandu ammaju. Ammentamus, a esèmpiu, su famadu petzu de su de V capìtulos de sa Die de su cabu (1979), romanzu apustis mortu de s'iscritore nugoresu Salvatore Satta:

Pro còghere su pane beniant fèminas de su vicinato; ca s'impresa fiat grussa, e bisongiaiat impastare, tirare sa pasta in largas sfoglie, las colare un'a un'a sa fèmina chi seiat acanta sa buca de su forru, cun sas cocche de su mucadore torradas a pesare subra de sa conca, sa cara illuminada a s'umbra. Custa poniat l'isfògiat subra de una bala lisa e sùtile, de sas chi fraigaiant in ierru sos pastores de Tonara, mantetos firmu dae su nie, e pendiant a las bèndere a Nùgoro in beranu, subra de sos làngios caddos issoro; infilava sa bala in su forru e l'isfògiat a su calore deveniat, si fiat bene fata, un'immensa botza, chi fiat colada a una àtera fèmina sèida cun sas ancas in rughe dae in antis unu panchetto, e cun unu gurteddu sa ritagliava longu sos oros, e nde beniant in foras de duos ostie fumanti chi a bellu a bellu s'irrigidivano, deveniant croccanti e andaiant a formare sas artas pilas chi posca si diant èssere infilate in su creìngiu.

Esistiant in sustàntzia tres castas de pane carasau: subra de lìmpidu, gai naradu in resone de su colore craru, appannaggio de sos tzetos prus benestantes; subra de chivarju (integrale) e s'orjathu su pane de òrgiu. Sos ùrtimos duos fiant de pertenèntzia de sas classes prus ùmiles e de sos tzeracos.

Aggiornamento

26/8/2024 - 16:29

Commenti

Scrivi un commento

Invia