Tergu, Crèsia de Sennora Nostra

Sa crèsia est in sa periferia de s'abitadu modernu, in su giassu de s'insediamentu romanu de Cericum. Inoghe pesaiat in su Medioevu su prus importante monastèriu benedetinu de s'Anglona, sede de priorato cassinese, a su cale sa crèsia de Santa Maria (o Sennora Nostra) de Tergu fiat atacada.
Sa crèsia de Sennora Nostra de Tergu si caraterizat pro sa gradevolezza de sa fatzada, giogada subra de su cuntrastu intre sas membrature in pedra calcàrea crara e su paramentu in vulcanite de sas tonalidades ruju- violaceo.
In su 1122 est annoverata comente a possedimentu de sos mòngios cassinesi cun tìtulu de "Sancta Maria de Therco", ma non si connoschet s'annu de lassa. Su "Libellus Judicum Turritanorum" la cheret fundada dae Mariano I de Lacon Gunale, giùighe de Torres intre su 1065 e su 1082. Duos frammentos de iscritzione aporrint sa noa de traballos in su monastèriu in sa segunda metade de su sèculu XII, cando est dàbile chi siat istada torrada a costrùere sa fatzada. In su sèculu XV su monastèriu fiat istadu inserradu in sa Mensa de s'artzipiscamadu de Torres. A custu perìodu sunt in atribuire su portale de atzessu e ala de sos rùderes de su cumplessu monàsticu. S'ischema compositivu de sa fatzada e sos decoros suos riconducono a modellos pisanos de sa segunda metade de su sèculu XII.
Sa crèsia tenet fundu a rughe "commissa", cun acostagiadu a N unu campanile a canna cuadrada. Est dàbile chi s'impiantu originàriu fossas a àula mononavata cun àbside a N/E, posca devènnidu a rughe "commissa" cun s'inserto de sa navada. Sos bratzos de sa navada sunt bortados a carrada ma s'aberint cara a s'àula cun arcu a ogiva.
Sos paramentos muràrios de sos costàgios tenent zoccolo a sabata e archetos segados a filu. In fatzada mancat su frontone, crolladu in su tempus. Su primu òrdine est impostadu subra de grandu arcadas tzurpas; in sa tzentrale s'aberit su portale architravato iscumpassadu dae un'arcu de iscàrrigu chi alterna contzet dae pedra vulcànica a contzet dae pedra calcàrea. In su segundu òrdine, un'oculo quadrilobato s'aberit in sa farsa lògia de bator colunnas, duas de sas cales a zig-zag.

Istòria de sos istùdios
Sa crèsia est tzitada dae Vittorio Angius (1849). Dionigi Scano (1907), posca Raffaello Delogu (1953) l'analizant in manera cumprida. Sos prus reghentes contribuidos sunt de Renata Serra (1989) e de Roberto Coroneo (1993). A Gianpietro Dore (1994) si devet un'aprofundida anàlisi de sa decoradura iscultòrea de sa fatzada. A su presente s'àrea de su monastèriu est ogetu de iscavu archeològicu.

Bibliografia
V. Angius, boghe "Sassari", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su re de Sardigna, XV, Torinu, G. Maspero, 1849, pp. 321-322;
D. Scano, Istòria de s'arte in Sardigna de su XI a su sèculu XIV, Casteddu-Sassari, Montorsi, 1907, pp. 194-200;
R. Delogu, S'architetura de su Medioevu in Sardigna, Roma, Sa Libreria de s'Istadu, 1953, pp. 157-160;
M. Botteri, Guida a sas crèsias medievales de sa Sardigna, Sassari, Chiarella, 1978, pp. 155-157;
R. Serra, Sa Sardigna, cannaca "Itàlia romànica", Milanu, Jaca Book, 1989, pp. 420-422;
R. Coroneo, Architetura romànica de sa metade de su Milli a su primu '300. Nùgoro, Ilisso, 1993, ischeda 34;
G. Dore, Tergu (SS), S. Maria de Tergu, Sa decoradura architetònica, Milanu, 1994;
R. Coroneo-R. Serra, Sardigna preromànica e romànica, cannaca "Patrimoniu artìsticu italianu", Milanu, Jaca Book, 2004, pp. 280-282;
R. Coroneo, Aiat pedidu romànicas de sa Sardigna. Itinerari turìsticu culturales, Casteddu, AV, 2005, pp. 31-32.