Mragaxori, Necròpoli e menhir de Prabanta

Su situ archeològicu est in sos pees de su chi bessat S de su Monte Arci, subra de un'altura chi dòminat s'artu corsicanu de su Rio Mòguru (Riu Funtana Canna, in custu tretu), in su retroterra de su golfu de Aristanis.
Su cumplessu cumprendet unu menhir e duos piticas domus de janas.
Su menhir, connotu cun su nùmene de Su Furconi de Luxia Arrabiosa, s'erge aoradu subra de unu cùrtziu pranu; a inghìriu si notant unas àteras lastre aterradas, e pressoi fossados in blocos de marna calcàrea, sinnu de una frecuentatzione de su giassu in època romana e tardoantica.
Su menhir est de forma cuadrangulare, assottigliato in artu in forma belle cònica, e medida m 3,60 de artària. Subra de sa cara printzipale, abbolotu a E, sunt isculpidas 12 piticas coppelle, o càmbaras, longu una lìnia verticale longitudinale impostada a sa mezzeria de sa pedra, ma de s'andamentu truncadu, belle a zig-zag, in cale si susseguono bator tretos truncados costituidos cadaunu de tres coppelle. Li càmbaras, tzirculares, tenent diàmetros chi vàriant dae 2 a 3 cm, e sunt profundos belle cm 1,5. A inghìriu a s'àrea de su menhir, e subra de s'àndala chi torrat a artziare a su pranu, s'atzapant numerosos frammentos de ossidiana.
Sa domus de janas nòdida comente a "Su Forru de Luxia Arrabiosa" est situada unos 500 metros a N de su menhir. Est costituida dae tres tzellas dispostas subra de un'asse longitudinale; s'intrada, giradu a ISCO (portellu de m 0,58 x 0,60), ponet in s'anticella (m 1,80 x 1 x 0,70 h.) cun bia a furru; sa tzella printzipale medida m 2,20 x 1,60 x 1,70 de artària, mentras s'ùrtima tzella (fortzis una nitza sopraelevata de m 0,10) medida m 1,30 x 0,80 x 0,60 de artària. Cornelio Puxeddu b'aiat atzapadu numerosos trastos de ossidiana, mentras a s'esternu aiat notadu fintzas sa presèntzia dae tzeràmica de impastu. Sa segunda tumba, nòdida comente a "Su Stabi de Luxia Arrabiosa", est meda de prus simpre e de fatura prus pagu cuidada: est costituida dae un'ùnicu ambiente de sa planimetria irregulare.
Su cumplessu est riportabile a su Neolìticu finale (cultura de Otieri, 3200-2800 a.C.), Eneolìticu.

Istòria de sos iscavos
Su menhir era giai nòdidu a su Sa Marmora in s'Otighentos, chi però l'aiat atribuidu erroneamente a Ales, inditende·lu cun su nùmene inesatto de "Lucia Rajòsa". S'àrea est a su presente interessada dae traballos de valorizatzione.

Bibliografia
A. Sa Marmora, Voyage en Sardaigne ou description statistique, phisique et politique de cette ile avec des recherches sur ses productions naturelles et ses antiquités, traduz. V. Martelli, Casteddu, Su nuraghe, 1926-28, p. 8, pl. II,4;
G. Lilliu, "Noos tèmpios a putzu de sa Sardigna nuràgica", in Studios Sardi, XIV-XV, 1955-57, p. 93 ss., nòdida 97, fig. 10,1;
C. Puxeddu, "Sa preistòria e sa romanizzazione", in Sa diòtzesi de Ales-Useddus-Terrarba, aspetos e balores, Casteddu, Fossataro, 1975, pp. 94-95, 100.

Comente arribbare
S'essit dae Mragaxori in diretzione de Ales e s'acumprida deretu a dereta in unu reghente caminu comunale chi si diparte de sa SS 442, pagu in prus de su campusantu; a pustis de unos 350 metros s'acumprida a manca e, a pustis de unos àteros 350 m ancora a manca. Si protzedit longu su caminu comunale pro unos 1150 metros: pagu in antis de unu ponticello, si lassat sa màchina e si protzedit a pees (o in foras-caminu) pro unu biculeddu, subra de sa dereta. A pustis de prus de unu chilòmetru, sa stradina isterrada torrat a artziare su pendio a manca; subra de s'altura tenet cumintzu s'àrea archeològica, assetiada in su pranu a sa manca.