Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Paule, Santuàriu de Santa Cristina

Paule, Santuàriu de Santa Cristina

Paule, Santuàriu de Santa Cristina

Su giassu est localizadu in manera geogràfica in s'altura de preda niedda de Abbasanta, in sa Sardigna tzentru-otzidentale, acanta su santuàriu de su campu de Santa Cristina.
Santa Cristina costituit una de sas prus importantes àreas sacras de sa Sardigna nuràgica, unu de sos prus significativos esèmpios de santuàriu dedicadu a su cultu de sas abbas.
Su cumplessu cumprendet duos setores, a NDE e a ISCO, separados dae sa crèsia cun sas suas "cumbessias" (no anteriora a su de XVIII sèc.) .
Su nùcleu NDE cumprendet su tèmpiu a putzu, sa gai narada "cabanna de sos vertices" cun atacada chirra e una sèrie de àteros ambientes.
Su tèmpiu a putzu, orientadu N/NO e S/SI, est costituidu dae unu pàtiu, un'iscala discendente e una tholos suterrànea chi custoit sa bena sorgiva. Ancora oe de sos interistìtzios de sa muratura de sa càmera filtrat s'abba sorgiva, bundante in manera piessigna in s'ierru-beranu.
De s'elevadu de su putzu resìdua petzi su profilu de fundu chi, non pro àteru, non paret riflètere de su totu su disinnu originàriu. Sa parte mèdio-superiora de s'iscala est de su totu de restàuru.
Sas istruturas emergentes, limitadas a su muru perimetrale a forma de serratura de crae cun bancone-sedile (fortzis prus tardu), includent su pàtiu retangulare e su tamburu de su putzu. Su totu est racchiuso de una chirra ellìtica (m 26 x m 20) cun intrada furriada a N/NO, chi separat su tèmpiu de sas àteras istruturas de su santuàriu. Sa chirra ellìtica in orìgine, deviat sustentare unu tùmulu de terra in su cale s'incuadraiat s'intrada de s'iscala, verosimilmente monumentalizzato gasi comente faghet a bìdere in su cuntemporàneu tempietto de Su Tempiesu (Orune) in òtimu istadu de cunservatzione e de reghente restauradu.
Su vanu iscala, de fundu e setzione a forma de trapètziu (larghesa a fior de terra m 3,47; larghesa a s'ùrtima istradedda m 1,40), tenet una profundidade cumplessiva de belle m 6,50. S'iscala est costituida dae 25 istradeddas e est coberta dae una bòveda gradonato chi riproduit una pesada de iscala bortulada. Sa tholos, afusolada meda, est in manera magistrale costruida cun filari de blocos de preda niedda de mèdia mannària cun cara a bista sbiecata. S'aneddu prus artu est privu de serrada.
Sa "cabanna de sos vertices", ue fortzis acontessiant sos vertices de sos capos de sas comunidades nuràgicas chi si giughiant a su santuàriu pro sa tzelebratzione de sas ritualidades comunas, situada a O de su tèmpiu, est tzirculare (diàmetru m 10) e si cunservat pro un'artària màssima resìdua de m 1,70. L'interno, est postu su pamentu cun còdulos e presentat unu sedile anulare.
A impinna a s'ambiente sunt presentes vanos a fundu cuadradu, retangulare e tzirculare, chi sobrant pro pagos filari, de s'interpretare comente a allògios de sos prepostos de su cultu e de sos pellegrinos e comente a butegas collegadas cun su mercadu chi si deviat tènnere in ocasione de sas solennidades religiosas.
Sos iscavos de su tèmpiu ant postu in lughe brunzos siro-palestinesos de sa fine de su de-II cumintzos de su de I millènnios a.C. e fibule bronzee a arcu simpre e a sanguisuga de su IX e su de VII sèc. a.C., chi testimòniant sa balia cummertziale de s'àrea sacra. Su navieddu bronzea signalada dae su Taramelli fiat imbetzes collegada cun sa favissa de su tèmpiu.
Su putzu sacru est cun probabilidade de si collocare in su Brunzu finale, verosimilmente in su de XI sèc. a.C. In edade tardu-pùnica su santuàriu fiat istadu cunsagradu a Demetra e Core, comente a testimòniant sos ex votu fittili a conca de dea "kernophoros" e sas figuras mulìebres ammantate, e in edade tardu-republicana a Cerere.
Su setore ISCO, a tesu unos 200 m de su pretzedente, presentat unu nuraghe e istruturas abitativas de vària cronologia.
Su nuraghe est monotorre (diàmetru esternu m 13; artària resìdua m 6) cun iscala e nitza de passadissu. Est costruidu cun blocos de predamolina agigu sbozzati. Sa càmera (diàmetru m 3,50) presentat tres nitzas dispostas a rughe e cunservat ancora intata sa bia a ogiva.
A inghìriu a su nuraghe si rilevant sos rastros de s'abitadu, in particulare tres cabannas illonghiadas de dudosa cronologia.

Istòria de sos iscavos
Su situ archeològicu fiat istadu reconnotu in s'Otighentos de Alberto Lamarmora e Giovanni Spano. Antonio Taramelli aiat signaladu su rinvenimentu de unu navieddu nuràgicu, ma sos primos interventos de iscavu de su putzu torrant a artziare a su 1953. Àteras iscumbatas fiant istadas fatas in su 1967-73 e in su 1977-83 a òpera de Enrico Atzeni. In su 1989-90 Paolo Bernardini aiat esploradu unos cantos ambientes de su bidditzolu. S'àrea est totora ogetu de iscavu e restàuru.

Bibliografia
E. Atzeni, "Santuàriu nuràgicu de Santa Cristina (Paule), in Rivista de Sièntzias Preistòricas, XXXII, n. 1- 2, 1977, p. 359;
E. Contu, "S'architetura nuràgica", in Ichnussa. Sa Sardigna de sas orìgines a s'edade clàssica, Milanu, Scheiwiller, 1981;
G. Lilliu, Sa tziviltade de sos sardos de su paleolìticu a s'edade de sos nuraghes, Torinu, Noa FIAS, 1988;
A. Moravetti, Su santuàriu nuràgicu de Santa Cristina, collana "Sardigna archeològica. Ghias e Itinerari", Tàtari, Carlo Delfino, 2003;
R. Curcuriga, Biàgiu in s'archeologia de sa provìntzia de Aristanis, Aristanis, E.P.T. Aristanis, 2004, pp. 35-36.

Comente arribbare
S'àrea archeològica est chi si podet sighire dae sa SS 131 Tàtari-Casteddu: a s'artària de su km 114,300 s'agatat su bìviu, signaladu dae cartellos, pro lòmpere a su cumplessu.

Tipologia Contenuti: Cumplessu archeològicu
Archeologia

Provincia: Aristanis

Comune: Paulilatino

Macro Area Territoriale: Tzentru Sardigna

CAP: 09070

Indirizzo: SS 131, km 114,300

Email: info@pozzosantacristina.com

Sito Web: www.pozzosantacristina.com

Informazioni sui biglietti e sull\'accesso: Pro pòdere bisitare su cumplessu archeològicu e usufruire de sos servìtzios est netzessàriu a fàghere riferimentu a su gestore: Cooperativa Archeotur.

Aggiornamento

13/10/2023 - 10:55

Dove si trova

Commenti

Scrivi un commento

Invia