Irgoli, Santuàriu de Janna 'e Pruna

S'àrea archeològica est localizada subra de su Monte Senes, in positzione de ampru domìniu subra de sa badde de su riu Cedrino, in sas Baronias, regione costera de sa Sardigna orientale.
Su cumplessu torrat in sa categoria, prusaprestu ampra e disomogènea, de sos santuàrios de edade nuràgica dedicados a su cultu de sas abbas.
Issu cumprendet duas chirras sacras, unu tèmpiu e unos àteros edifìtzios connètidos a sas fainas de su santuàriu.
Una grandu chirra retangulare costruidu cun grussos massos granìticos dispostos a filari regulares delimitat s'àrea destinada a sa tzelebratzione de sos ritos e a sa depositzione de sas ofertas.
A s'internu de s'ispàtziu sacru s'agatat una segunda chirra a forma de trapètziu chi racchiude un'edifìtziu de sas caraterìsticas singulares: si tratat de unu tempietto beru e assentadu meda dae unu corpus printzipale tzirculare pretzèdidu dae unu vestìbulu.
Su fàbricu est fraigada cun blocos bene traballados e dispostos subra de filari regulares.
Su vestìbulu, retangulare in pranta, cunservat, a sa base de su chirru s., ala de unu bancone-sedile funtzionale a sa depositzione de sas ofertas.
Su forte aggetto de sos muros laterales e su rinvenimentu, in grandu cantidade, de lastre ladas, induint a ipotizare chi su vanu de atzessu esseret cugugiadu dae unu cobertura de linna a dòpiu spiovente rivestidu de sùtiles elementos litici.
L'istruturat retrostante tzirculare - interpretada longu tempus comente a nuraghe - racchiude un'ambiente, fortzis in orìgine cobertu a ogiva, chi cunservat in ala una larga banchita in pedra adossada a su muru.
Unas cantas lastre a gurteddu dispostas in assas perpendiculare partzint custu pranu de apògiu in diversos setores.
Subra de su pamentu, a su tzentru de su vanu, est realizadu unu foghile.
Sos materiales coberados a s'internu de s'istrutura - frammentos tzeràmicos, e redossos de ofertas dae brunzu - torrant a artziare a un'arcu de tempus cumprèndidu intre s'edade de su Brunzu reghente e sa prima edade de su Ferro (1200-800 a.C.).
A s'internu de sa chirra a forma de trapètziu, in cara a su vestìbulu de su tèmpiu, sunt presentes duos ambientes subcircolari atribuìbiles a fases sutzessivas.

Istòria de sos iscavos
S'àrea est istada interessada dae duas campagnas de iscavu (2001, 2003) giutas dae Maria Ausilia Fadda.

Bibliografia
M.A. Fadda, "Irgoli: totu sa preistòria de sa Sardigna", in Archeologia Viva, XXI, n. 91, ghennàrgiu-freàrgiu 2002, pp. 56-61.
S. Massetti, "Fonte e istruturas de edade nuràgica", in Bulletinu de Archeologia, 1997, nn. 43-45, pp. 192-195;
S. Massetti, A. Sanciu, "S'àrea archeològica de Janna ‘e Pruna e s'Antiquarium Comunale de Irgoli", Sardigna Archeològica, Ghias e Itinerari n. 51, Carlo Delfino Editore, Sassari 2013.

Comente arribbare
Dae sa SS 131 nàrrere a s'artària de Nùgoro in diretzione de Thiniscole-Terranoa, si sighit finas a su bìviu cun sa SP 25 chi porrida a Loculi e a Irgoli. S'essit dae su tzentru abitadu de custu ùrtimu paisu e si pigat su caminu in diretzione de Capo Comino, SS 129. Pagu a pustis de s'essida de su paisu si rugrat sa tzircunvallatzione, si girat a s. e si sighint sos indicos pro s'àrea archeològica de Janna 'e Pruna. Si sighit subra de cuddu caminu pro belle km 11/12, torrende a artziare su chi bessat de su Monte Senes finas a adobiare s'àrea archeològica situada a una deghina de metros a d. de su caminu.