Casteddu, Palatzu de s'Universidade

Su palatzu est in su bighinadu istòricu chi fiat istadu su fulcro de su podere polìticu e religiosu a Casteddu intre su XIII e su sèculu XIX.
S'Universidade de sos Istùdios de Casteddu fiat istada istituida in su 1626. In su Setighentos s'amministratzione sabàuda aiat detzìdidu de las assignare una noa e dignitosa sede in bista de s'illuministico programa de reforma de sas Universidades sardas chertu dae Càralu Emanuele III e postu in atu de su Segretàriu suo de Istadu pro sos afares de Sardigna conte Bogino.
Su progetu fiat istadu afidadu a s'ingenieri militare piemontesu Saverio Belgrano de Famolasco, impinnadu in Sardigna dae su 1761 a su 1769 in òperas de fortificatzione de s'ìsula ma fintzas in edifìtzios pùblicos e privados. Issu aiat pessadu unu tzentru culturale, costituidu dae s'Universidade, de su teatru e de su Seminàriu Tridentino, subra de su bastione de su Balice, a curtzu a sa turre de s'Elefante. In su 1770 s'edifìtziu universitàriu fiat giai acabadu, ma lu progeto, cunservadu in s'Archìviu de Istadu de Torinu, presentat notèvoles diferèntzias respetu a sa realizatzione. Su teatru, pro esempru, chi diat àere dèvidu èssere in su tzentru de su longu edifìtziu e dotadu de unu mannu porticato de atzessu, non fiat istadu mai costruidu. Cantu a sa parte destinada a Seminàriu, posca inserrada dae s'Universidade, fiat istada giuta a tèrmine in su 1778 dae s'architetu militare piemontesu Perini e posca torrada a leare dae Giuseppe Viana.
Su palatzu s'isvilupat in longària e presentat in fatzada una sèrie de ventanas dispostas in manera regulare subra de tres pranos. S'intrea fatzada est scandita in manera verticale de artas lesene mentras longas curnisas lu rugrant in manera orizontale. In su segundu òrdine sas ventanas sunt totus provididas de tìmpanu mentras a su pranu inferiore sunt iscumpassadas dae mensole in manera leve aggettanti.
A sa pranuterra s'aberint duos maestosos portales, de cales unu, prus sòbriu, incuadradu intre lesene cun tìmpanu a alas truncadas, mentras s'àteru, su de s'ex Seminàriu, tenet strombo signadu dae marcadas modanature tardu-barocas in forte aggetto respetu a su prospetu.
In manera interiore s'edifìtziu si distinghet pro sa presèntzia de un'ispatziosu pàtiu porticato, a fùrriu a sa corte interna de cale retzit lughe a traessu de sas ampras vetrate chi serrant sos loggiati. S'àula magna, cun sos pintados murales de Filippo Figari, e su salone de sa biblioteca de su Setighentos, de cale si cunservant sos arredos originales, sunt sos ambientes prus intregos e de apretziare pro sa calidade formale.

Istòria de sos istùdios
Su palatzu est ogetu de una sintètica ischeda in su volùmene de Salvatore Naitza subra de s'architetura tardu de su Seschentos e purista (1992).

Bibliografia
R. Salinas, "Ordimìngias piemontesos in Sardigna", in Atos de su de X cungressos de istòria de s'Architetura, Roma, 1959;
A. Cavallari Murat, "Saverio Belgrano de Famolasco, ingenieri sabàudu cale architetu in Sardigna", in Àutos e Rassegna tècnica de sa Sotziedade Ingenieras e Architetos in Torinu, XIV, n. 12, nadale 1960;
C. Maltesu, Arte in Sardigna de su V a su XVIII, Roma, De Luca, 1962;
A. Cavallari, Murat, "S'Architetura de su Setighentos in Sardigna", in Atos de su de XIII cungressos de Istòria de s'Architetura, Roma, 1963;
V. Mòvida, Dae su Gòticu a su Barocu in Sardigna, Tàtari, Carlo Delfino, 1982;
S. Naitza, Architetura de su tardu '600 a su classitzismu purista. Nùgoro, Ilisso, 1992, ischeda 20.